Koleksioni i grafikave të GaleRISË Kombëtare të Kosovës

Picture
Galeria kombëtare e Kosovës ka fatin e të qenit një shtëpi e madhe në vështrim të arkitekturës dhe mjeteve të realizimit të atij vizioni arkitekturor si godinë. Sipër nuk ka dritare fare, të paktën jo nga brenda. 
Por poshtë ka një derë. Një derë të xhamtë ku futesh e pastaj të presin me njerzillëk e të tregojnë nga të shkosh. Galeria kombëtare në Shqipëri është një godinë e industrualizmit socialist, ndoshta neofashist. Një kujtesë historike e vyer e vendit që shpesh është ekzekutuar. por ndjesë. një kalim i panevojshëm përtej koleksionit. për një profan si puna ime ky ishte një koleksion kaq i mrekullueshëm. 
E para e punës, koleksioni përfshinte një vepër prej vetë të shkëlqyerit Andi Ëarhol. Patinatori.  I vetëm në një mur të bardhë për ta rrëshkitur në kurorën e sallave, më të mirën e sallave. Në të fundmen dhomë të asaj kulle të gjanë prej shtëpie kish zbrit ky artist revolucionar. në një dhomë që ai e ndante me Fatmir Zajmin, për të cilin do të flasim pak më vonë dhe me piktorin pak të njohur Jim Cave. në fakt ajo  gruaja nuk duket aq e panjohur sa artisti po ta kërkosh nëpër internet. 
Këtë imazh Ëarholi e paska krijuar për lojrat olimpike të Sarajevës më 1984, fakti që origjinali i veprës qenka pjesë e koleksionit të GKK patjetër ka një nuancë tjetër kontekstuale për tu prezantuar. Fytyra e lodhur e këtij patinatori shpejtësie nuk na e rrit dashurinë për këtë sport, por për të arritur aty duhet të hyet nga hyrja e për të prit mikun ekspozita sjell një buqetë të bukur. Bukë
A ka aty një gjigand që po fle me hundën zhytyr nga brenda dheut deri lart mes kallinjve, me gojën mbuluar me dritë dhe sytë të picërruar në gjumë piklor? Duajt që i derdhen mbi veshë a sulmojnë personazhin e tij në gjumë dhe sjellin një arë?
Thesari që nuk është tjetër veç grurë. prodhimi i një are. jehona e punës me tokën në shkëlqim që e ka ari. Ara e ari patjetër që kanë edhe fqinjësi gjuhësore.
Xixë xixëllonjë, natë më verbore, ditën më harrove, më harrove ti. I këndonte Gili këtij insekti dashamir, që sipas Gaqo Bushakës tek Pushimet e Çufos mund të hante një kërmill bashkë me shoqet e saj.
 Buka e trevës sonë prej Hysni Krasniqit, pastaj kunora të grunajave e xixëllonja po prej tij. një pritje e fisme pa i shti mikut hall janë grafikat që fillimisht e presin vizitorin, Dhe lojë me figura nga lartgë edhe durim e fantazi nga afër, edhe identitet, edhe ngjyra plot. Por për fat të keq këtu krijohet edhe hapsira për shfajësimin tim ritual. grafikat ishin të mbrojtura në korniza me xham, e kjo bashkë me ndriçimin komplotonin në një reflektim që e shtynte aparatin tim të telefonit nëpër kënde të kamerës që kërkojnë që unë të vij aty me ulje ngritje dritash e kontrastesh. me filtra. duke bërë gjithçka në prerje që meritojnë gjeneralçe nënkategorinë detaj si përshkrim.
Kjo padyshim që i ka hije një kulle të kuruar kuratorialisht. Më pëlqen fort kjo pritje e mikut e mandej gjanat shkojnë si shkojnë, por miku asht i ngranë. Koleksioni i galerisë kombëtare të Kosovës mandej kujdeset për të prezantuar larminë e realiteteve në Kosovë e sytë që e ruajnë, e pastaj ene ma gjanë. Kjo mundësi e ndjekjes së dy koleksioneve radhazi, asaj në Shqipëëri e kësaj në Kosovë, ofron dy fille për tu ngjitur pas në histori institucioni e zhvillimi vendor. Në Shqipëri duket se misioni është ai i ofrimit të një strehe për autorë vendas, të cilët  për një pjesë të madhe të historisë është dashur të instruktohen qartësisht mbi qëllimin dhe mjetet e komunikimit të vet. Në Kosovë GKK është më e orientuar në  ofrimin e një experience me relevancë estetike për vizitorët. por më së pari jemi në Kosovë.
Edhe e verdha e ngrohtë e bukës te Krasniqi edhe kjo e gjelbërt në ëndrrat e venitura në një qefin çmbështjellë për kryet me shikimimin bosh. të Gjelosh Gjokajt janë të papritur dhe ta sjellin dimensionin e natyrës në to më pranë.  
Gjelosh Gjoka, Gjelosh Gjoka, po mendoja unë, kur ai prap atje lartë në një mur, me qiellin e tij të kuqërremtë që mundëson kufij të errët. Përshtypjet e artistit e paska titullin. një mitologji që ndoshta edhe më përpara se Zeusi që u bë buall për të rrëmbyer Europën motrën e Kadmit që në ndjekje të atij rrëmbimi themeloi Tebën. Por jo. Përshtypjet e artistit janë tjetërlloj. një qark i mbyllur i historisë. me dashuri dhe ngordhje. Erosi e Thanatosi e bëjnë gjithë njeriun, - tha Frojdi, pastaj ai përroi i ndërgjegjes që Xhojsi kur e tha e tha për gjithë rrëfimtarët në përgjithësi.
Por ky nuk është bualli Zeus, ky është një tjetër buall. Përshtypjet e artistit ndoshta mundësohen që të lexohen duke përdorur një pikë referenciale që nis me mitologjinë e figurativizuar. Ka një shumësi ofertash "ëoman ëith bull" në 'google images'. Ka një lidhje tjetër më të drejtëpërdrejtë mes titullit dhe figurës? Por padyshim që vepra ka një shumësi simbolesh e mesazhesh. Vdekja është e pranishme. Në realizëm socialist ky autor është jashtëzakonisht i burgosshëm. Ose të paktën për tu dërguar në spital psikiatrik. Dhe në fakt në terma të një vije të shëndoshë ideologjike  ky realizëm narranacional është i panevojshëm.
Gjelosh Gjoka prej Mileshit të Tuzit, prej Wikipedias referohet ndër etër të grafikës kosovare, e ai në ekspozitë ka edhe kontribute të tjera. për ma tepër ai paska qenë themeluesi shkollës së Grafikës Prishtinë deri më 1969, kur u largu për të jetuar e punuar në Itali. Suzana Varvarica paska një vepër mbi punën e tij. një libër që po ta shohim do ta kemi, e që padyshim duhet të ketë përgjigje për kashtën që u jepet për të ngrënë buajve që transportojnë bukuroshe të lakuriqta, dhe pse ka vdekur gjatë lindjes këlyshi i parë i zogut dëshmitar dhe pse i dyti që po lind është i artë?
Pastaj aty gjen edhe "Një përbetim për Epetionin"  prej Edo Murticit. Epetioni që na qenka një koloni grekësh të lashtë diku afër Splitit ngjallka ndjesi për kujtime të llojllojshme tek piktori kroat. ?. Ndoshta është një përmallim për qytetërimin e lashtë grek si ai i shkollarëve gjarrmanë të shekullit para atij më përpara? Por jo, është një përbetim. Vepra është e përmendur prej wikipedias në listën e punëve që autorit, që gjithashtu qenka i përmendur.  Vepra qenka prej 1984-ës. Pavarësisht se jo çdo vepër ka fatin të ketë një vit jubilar si ky i veprës së Murticit, mungesa e vitit të krijimit në disa prej tyre krijon mister të madh nëpër linjat ku tërheq kuatorialisht ekspozita. Megjithëse të mësuar me pak ne prap duam më shumë. por galeria ofron shumë e më shumë në terma të prurjeve. Faqja lapsi360.com ofron mundësi për të vizituar ekspozitën në një prani 360 gradëshe, megjithëse jo plotësisht. 


https://www.lapsi360.com/GrafikaGKK/?fbclid=IwAR22FymzZev5scD6vRd4FSbCqoocgdJcvLGCk4AvFVguAiyDoMPlUsze_tw 
​