Elektra e Laert Vasilit
Elektra, prej të lavdishmit antik, Sofokliut prodhimtar e burrëror, erdhi sunduar prej regjisë së Laert Vasilit në trup të teatrit të Durrësit, në skenë të teatrit eksperimental 'Kujtim Spahivogli'.
Nuk më pëlqeu aspak fillimi i pjesës. Një lexues, i papërfshirë sa duhet, na ofroi njoftimin për personazhet e ngjarjet. Por, u ndje një stil kaq bashkohor rrëfimi sa kuptohej që nuk kishte nevojë. Menjëherë, një skenë kuqëluese u duk pas perdes që hapej dhe lëshonte një re tymi të dendur drejt sallës. Kur reja arriti po aq e trashë edhe në rreshtat e fundit të gjithë e ndjenë origjinalitetin që ndjell bollëku i madh. Era nuk ishte fort acaruese, por një imagjinatë e sëmurë mund ta çonte të zotin edhe në llogore të sulmuara kimikisht në Belgjikën e luftës së parë botërore.
Kështu, nëpër rrëmujë një dihatje, uh uh uh, uhuhuhuh. Nga salla na vjen Oresti, me miq, që të hakmerret për vrasjen e babës, të lartit Agamemnon, që e shoqja Klitemnestra e vrau bashkë me dashnorin e vet, Egjistin, një fis i afërt që edhe më herët kishte pretenduar fronin.
Elektra, që e kishte shpëtuar Orestin e vogël, ka varur çdo shpresë në jetën e vet tek rikthimi e hakmarrja e Orestit. Asaj i është pamundësuar krijimi i familjes meqenëse do prodhonte trashëgimtarë kokëçarës e për më tepër edhe ajo vetë nuk e fshihte urrejtjen për nënën dhe dashnorin e saj. Ajo ushqen telepatikisht zemëratën e Orestit.
Emocioni i saj kur mëson vdekjen e vellait dhe pastaj nxitja e përfshirja në hakmarrje, kur zbulon që në fakt ai është gjallë dhe lajmi që desh e çmendi kishte qenë hileja që mundëson fitoren, janë boshti i pjesës, që ka emrin e saj.
Marrja e tekstit, të vlerësuar për mijëvjeçarë me rradhë për shprehje poetike e emocion, për tu paketuar në një produksion modest është padyshim e mirëkuptuar; dhe për më tepër mban një dimenson të rëndësishëm të kontributit regjisorial. Por, regjia është disi dinake. Gati, gati hileqare në thjeshtimin e tepërt. Teksti që meritonte lëvdata është bërë një valle për daulle. Por, duhet pranuar që daullja është një vegël e shkëlqyer për valle. Daba dum, daba dum.
Bum, bum, bum bum bumbum bum.
Një ritëm përfshirës. Emocionues.
Teksti nuk vjen aq i shqueshëm, megjithëse pjesa ndjehet e rëndë. Aktorëve u kërkohet të mbajnë duart në poza jo vecanerisht domethenese. Për ca kohë në gishtat e aktoreve lexoheshin numra, shtata, dyshi, s, ll, zh, g, v. Por si përfundim, mendoj se nuk kishte ndonjë mesazh në ato qëndrime teatrale.
Elektra, e motra dhe një orakulle rrijnë të shtrira nëpër skenë një pjesë të mirë të kohës. Elektra gjithë kohën zvarritet në skenë. E shtypur prej fatit dhe tiranisë armiqësore të nënës, ndoshta? Por kjo gjetje, (e komentueshme meqenese Elektra është kryelartë deri në vetmohim,) tretej në dabadumin e përfolur më lartë. Klitemnestra pati fatin ta kishte aktoren më afër imazhit të kërkuar, por mendoj se regjisori kishte tretur gjithë personazhet drejt një uniteti të panevojshëm që i shërbente vetëm dabadumit. Përtesë?
Komentimi thuajse sportiv i vdekjes së Orestit prej lajmëtarit ishte kulmimi i pjesës që thithi spektatorin në duartokitje që ndalën aktrimin (ndoshta një afri kuptimore prej spektatorit, por ndoshta edhe një gjykim regjisorial, në mos po meritë aktimi). Ky kulmim mpaku më tej Elektrën që gjithë orën e shfaqjes vajtoi pa pushim e me pathos e nuk fitoi dot protagonizmin që i takonte. Të largosh prej protagonizmit personazhin që është i tillë padyshim flet për pavarësi në interpretim e vizualizime, por ka kosto.
Pra veç gjetjes në zgjedhjen e ritmit të lartë pjesa mbante pakujdesi në gjetje regjisoriale të mëdha e të vogla.
Zoti Vasili na paska ardhur në vëmendjen e publikut shqiptar fillimisht me zemëratën që një pjesë e tij, basflemuse, shkaktoi nëpër Athinën greke të ditëve të sotme. Ai e risolli argumentin në pas-Charlie Hebdon. I quajti zëdhënësit tanë shoqëror hipokritë që në rastin kur ai u kërcënua keqaz për vdekje nuk i dolën krah, por për francezët nuk u kursyen.
Në këtë pjesë zëri i tij vjen më modest. Nuk bën Sofokliu për të ngritur mbi të pjedestale shumë të larta ego tejet-personale. Nuk mbahet në hije një tekst i tillë për dhjetë xhonglime skenike që tani i tenton edhe ndonjë emision televiz gati modest. Pjesa nuk mendoj se sjell ndonjë risi e duket gati një aksion rinor, por prap ne mblodhëm ca emocion.
Elektra, prej të lavdishmit antik, Sofokliut prodhimtar e burrëror, erdhi sunduar prej regjisë së Laert Vasilit në trup të teatrit të Durrësit, në skenë të teatrit eksperimental 'Kujtim Spahivogli'.
Nuk më pëlqeu aspak fillimi i pjesës. Një lexues, i papërfshirë sa duhet, na ofroi njoftimin për personazhet e ngjarjet. Por, u ndje një stil kaq bashkohor rrëfimi sa kuptohej që nuk kishte nevojë. Menjëherë, një skenë kuqëluese u duk pas perdes që hapej dhe lëshonte një re tymi të dendur drejt sallës. Kur reja arriti po aq e trashë edhe në rreshtat e fundit të gjithë e ndjenë origjinalitetin që ndjell bollëku i madh. Era nuk ishte fort acaruese, por një imagjinatë e sëmurë mund ta çonte të zotin edhe në llogore të sulmuara kimikisht në Belgjikën e luftës së parë botërore.
Kështu, nëpër rrëmujë një dihatje, uh uh uh, uhuhuhuh. Nga salla na vjen Oresti, me miq, që të hakmerret për vrasjen e babës, të lartit Agamemnon, që e shoqja Klitemnestra e vrau bashkë me dashnorin e vet, Egjistin, një fis i afërt që edhe më herët kishte pretenduar fronin.
Elektra, që e kishte shpëtuar Orestin e vogël, ka varur çdo shpresë në jetën e vet tek rikthimi e hakmarrja e Orestit. Asaj i është pamundësuar krijimi i familjes meqenëse do prodhonte trashëgimtarë kokëçarës e për më tepër edhe ajo vetë nuk e fshihte urrejtjen për nënën dhe dashnorin e saj. Ajo ushqen telepatikisht zemëratën e Orestit.
Emocioni i saj kur mëson vdekjen e vellait dhe pastaj nxitja e përfshirja në hakmarrje, kur zbulon që në fakt ai është gjallë dhe lajmi që desh e çmendi kishte qenë hileja që mundëson fitoren, janë boshti i pjesës, që ka emrin e saj.
Marrja e tekstit, të vlerësuar për mijëvjeçarë me rradhë për shprehje poetike e emocion, për tu paketuar në një produksion modest është padyshim e mirëkuptuar; dhe për më tepër mban një dimenson të rëndësishëm të kontributit regjisorial. Por, regjia është disi dinake. Gati, gati hileqare në thjeshtimin e tepërt. Teksti që meritonte lëvdata është bërë një valle për daulle. Por, duhet pranuar që daullja është një vegël e shkëlqyer për valle. Daba dum, daba dum.
Bum, bum, bum bum bumbum bum.
Një ritëm përfshirës. Emocionues.
Teksti nuk vjen aq i shqueshëm, megjithëse pjesa ndjehet e rëndë. Aktorëve u kërkohet të mbajnë duart në poza jo vecanerisht domethenese. Për ca kohë në gishtat e aktoreve lexoheshin numra, shtata, dyshi, s, ll, zh, g, v. Por si përfundim, mendoj se nuk kishte ndonjë mesazh në ato qëndrime teatrale.
Elektra, e motra dhe një orakulle rrijnë të shtrira nëpër skenë një pjesë të mirë të kohës. Elektra gjithë kohën zvarritet në skenë. E shtypur prej fatit dhe tiranisë armiqësore të nënës, ndoshta? Por kjo gjetje, (e komentueshme meqenese Elektra është kryelartë deri në vetmohim,) tretej në dabadumin e përfolur më lartë. Klitemnestra pati fatin ta kishte aktoren më afër imazhit të kërkuar, por mendoj se regjisori kishte tretur gjithë personazhet drejt një uniteti të panevojshëm që i shërbente vetëm dabadumit. Përtesë?
Komentimi thuajse sportiv i vdekjes së Orestit prej lajmëtarit ishte kulmimi i pjesës që thithi spektatorin në duartokitje që ndalën aktrimin (ndoshta një afri kuptimore prej spektatorit, por ndoshta edhe një gjykim regjisorial, në mos po meritë aktimi). Ky kulmim mpaku më tej Elektrën që gjithë orën e shfaqjes vajtoi pa pushim e me pathos e nuk fitoi dot protagonizmin që i takonte. Të largosh prej protagonizmit personazhin që është i tillë padyshim flet për pavarësi në interpretim e vizualizime, por ka kosto.
Pra veç gjetjes në zgjedhjen e ritmit të lartë pjesa mbante pakujdesi në gjetje regjisoriale të mëdha e të vogla.
Zoti Vasili na paska ardhur në vëmendjen e publikut shqiptar fillimisht me zemëratën që një pjesë e tij, basflemuse, shkaktoi nëpër Athinën greke të ditëve të sotme. Ai e risolli argumentin në pas-Charlie Hebdon. I quajti zëdhënësit tanë shoqëror hipokritë që në rastin kur ai u kërcënua keqaz për vdekje nuk i dolën krah, por për francezët nuk u kursyen.
Në këtë pjesë zëri i tij vjen më modest. Nuk bën Sofokliu për të ngritur mbi të pjedestale shumë të larta ego tejet-personale. Nuk mbahet në hije një tekst i tillë për dhjetë xhonglime skenike që tani i tenton edhe ndonjë emision televiz gati modest. Pjesa nuk mendoj se sjell ndonjë risi e duket gati një aksion rinor, por prap ne mblodhëm ca emocion.