LUFTË E DASHURI ME PIKATORE JOPARIMORE NË “LUFTË NË KOHËN E DASHURISË”
“Luftë në kohën e dashurisë” prej Jeton Nezirajt, autorit shqiptar më të gjezdisur nëpër botë këto ditë e ndoshta gjithmonë, sipas njohurive që më mundësojnë vëzhgimet e mija nëpër botë virtuale (mos them facebook,) u shfaq të enjten e 15 tetorit në Teatër Kombëtar.
Fate të historisë të jetës së një gruaje, që në fakt paska qenë e çmendur, dhe shoqeve të saj në pavion psikiatrik. Gjatë ditës ishin klientet dhe punonjëset e një floktorje dhe pastaj binin në kllapira pragskizofrenike nga ku dilnin me një kërcim.
Pjesa duket që ka ngarkuar veten me një skelet mbajtës të rëndë, por ajo nuk nis e tillë. Pa e treguar fare skeletin, që në fakt nuk mbante shumë, na fton në englendisje tamam sipas shijeve tona të sodit.
Shfaqja nis e lehtë, thuajse një kabare intelektuale e finoke vajzash me pamje të kuruar dhe shokut të tyre, që merr çdo rol femëror a mashkullor qoftë. Të veshur me kostume të përshtatshme dhe paruke tërheqëse. Lëvizje të koordinuara tinguj në lëvizje e këndim e recitim e monologim e bashkëbisedim.
Personazhi kryesor në rrëfim të situatës thirrej zonja plakë, por ajo nuk ishte aspak e tillë. Ishte një cupë mes cupash që spërdridhej, rrëfente një histori dashurie, por vetë fjalën ‘dashuri’nuk e nxirrte dot prej goje, duke na treguar se ndoshta do na lindte nevoja të mendonim dikur më vonë, por shoqet e ngushëllonin hareshëm tek tregonin historitë e tyre të dashurisë.
Me radhë u vunë të krijojnë kombinime personazhesh për secilin aktor. Një çift ku mashkulli mendonte që duhej të bindej për dashurinë e vet ndaj femrës me të cilën ishte në marrdhënie dashurore, prandaj largohet. Femra kishte vuajtje të ëmbla të braktisjes së herët.
Pastaj si tek mitet e legjendat, një prej tyre u martua me një njeri që ditën bëhej gjarpër e natën njeri dhe vetëm flokët kish të lëmuar si luspa dhe të papëlqyeshëm, por përndryshe natën bëhej njeri dhe duket se ishte i mirë në seks.
Një tjetër më herët na pat treguar eksperiencën e depilimit. Deri në vrimë të bythës shkoi; dhe e bënte mirë fort dhe si aktore ishte e këndshme me një prerje flokësh të përshtatshme, si e hajthme e kësisoj gjërash. Shengyl Ismailaj një dhuratë prej shfaqjes.
Kjo gruja e gjarprit bënte mashkullin në këtë mardhënien e braktisjes dhe gazi që shkaktonte vënia prej saj e një rrethojce prej cope të dy gishtave tregues të secilës dorë.
Edhe loja me gjarprin dhe lëkurën e tij prej qeseje ishte e këndshme. U prodhuan ritme me fshesa që përplaseshin në dysheme.
Muzikë elektronike kishte në fillim.
Njëfarë gjullurdie.
Ky gjarpri na ishte edhe një farë Rodriguezi, që në fillim u njoh me zonjën plakë. Kjo zonja plakë në fakt kishte qenë viktimë e një sulmi në fshat. Familjarët e vrarë e shtëpia e djegur. Vajza e mbijetuar mbërrin në Spanjë por kur zgjohet prej traumës shikon që i dashuri i vet ishte njeriu që kishte parë ndjenjahumbur nën tronditjen radikale të një asgjësimi që pllakosi familjen.
Secili ishte të tjerë personazhe të nëpërtëshëm. Gruaja ja djeg lëkurën njeriut gjarpër e ai vdes, e braktisura braktis të dashurin, dhe e mbijetuara e tragjedisë vret gjakësin e familjes së vet dhe zotëruesin e saj në çmenduri.
Pastaj të gjitha zgjohen në spitalin psikiatrik që përmendëm më lartë. Ishte ky rrëfim që kishte qenë që në fillim i zonjës plakë nuk mund të përmendej fjala dashuri, që në fakt ajo e kishte për njeriun që ja mbushi jetën me mizori, që na rinxorri prej floktores për të na sjellë në pavionin ku kishim qenë. Si nëpër shtrëngim e zonja plakë na tregoi historinë e vet. Dhe të gjitha në gradë të ndryshme paftësimi mendor kujtojnë jetën e gëzuar që i pret të nesërmen në floktore.
Pastaj kërcejnë noj muzikë të Snap, a ndonjë muzikanti të tillë. Një alamet kërcimi megjithëse kishin nxjerrë flokët e që duhej të tregonin për një shkujdesje të detyruar.
Bashkjetesa e kaq shumë melodive qe kaq mbresëlënëse, një tronditje. Dhe ritmi i lartë e dëfryes. Një pjesë pa turp në shfrytëzim të banalitetit dhe shumë e shkathët në prezantim të tij.
Padyshim një akt emancipimi megjithëse disi më vonë se hip-hophistët tanë pareshumë, që na lizepsin akoma më keq me lloj vajze, makine a mashkulloriteti. Por, në skenë tjetër. Vetë ndërrimi i skenës ka qenë jetë e mot teknikë e përdorur e gjetjes me dobi artistike. Edhe me sukses e leverdi të madhe.
Tani. Dikur më herët në kritikën për poezinë, të nuk di çfarë periudhe, u mor seriozisht ideja që poezia nuk ka ndonjë dobi prej kuptimit, dhe shpërndarjes së tij nëpër rreshta e fjalë. Por atmosfera ishte ajo që e kishte vlerën e madhe në poezi. Ishte atmosfera ajo që ka rëndësi. (Pa përmendur këtu ata të vetëm tingullit.) Duket se ky mendim ka idhtarë a trashëgimtarë në teatër ndër të cilët edhe Nezirajn me këtë shfaqje.
Shfaqja e sillte mirë elementin atmosferë. Një floktore nga ku fillon një përzjerje e fortë me realitetin, me seksualitetin, me feminizmin, prapambetjen apo banalitetin. Një histori kosovare, ndoshta?, me një shtëpi të djegur prej armikut gjakatar e përdhunues, që si përfundim ishte dashnori spanjoll npër jermin e çrregullimit post traumatik si i thojnë, apo troditjen çoroditëse të dhimbjes si mund ti themi.
Përzjerja e kaq shumë ngjarjeve, njerëzve, sterotipeve, bashkësive e gjetjeve regjizoriale, muzike, drite kërcimi e empacimi trupor e seksual.
Lufta e dashuria përmenden që në titull, këndvështrimi feminist-realist janë aty. Vendosja e një burri në role të grave si mbledhje edhe e gëzimit që mund të sjellë homoseksualiteti. Normalja e anormalja bashkëjetojnë qetësisht. Nuk ka përplasje mes tyre. Një tentativë për të barazuar të gjithët me individin. Një qëndrim filozofik disi guximtar. Melhem për plagë popullore nga qelbëzimi i vuajtjes indivduale. Pa lidhje të forta identitare me ndonjë popull a kohë.
Unë pëlqej aktorët dhe regjinë kosovare (në ato pak raste që e kam ndjekur në skenën e teatrit.) Ka lirshmëri, energji, freski, guxim. Blerta Neziraj, Aurita Agushi, Shengyl Ismaili, Shkelzen Veseli, Albulena Kryeziu, Molikë Maxhuni janë një ekip i shkëlqyer në shërbim të zotit Neziraj, që gjithsesi ka përqendruar energjitë e veta në bashkimin e këtij spektakli më shumë se në ngritjen e një narracioni që thekson e ngulit kuptimet e mesazhet e shumta që shfrytëzon për të arnuar velën që do ta shtyjë drejt gjithë atyre skenave andej e këndej detrave.
Pa një strukturë ku të rehatohet pjesa adreson një spektator të kohës vet dhe spektatori i Tiranës ditën e djeshme nuk e kurseu duartrokitjen. Personalisht do kisha duartrokitur pak më pak, por kur e mendon që nesër (ose që sonte) aty do na vijë shoku Tartuf me të njëjtën rrobë që kishte veshur edhe para dy-tre qind vjetësh, gëzimi i së resë është i papërmbajtshëm.
Fate të historisë të jetës së një gruaje, që në fakt paska qenë e çmendur, dhe shoqeve të saj në pavion psikiatrik. Gjatë ditës ishin klientet dhe punonjëset e një floktorje dhe pastaj binin në kllapira pragskizofrenike nga ku dilnin me një kërcim.
Pjesa duket që ka ngarkuar veten me një skelet mbajtës të rëndë, por ajo nuk nis e tillë. Pa e treguar fare skeletin, që në fakt nuk mbante shumë, na fton në englendisje tamam sipas shijeve tona të sodit.
Shfaqja nis e lehtë, thuajse një kabare intelektuale e finoke vajzash me pamje të kuruar dhe shokut të tyre, që merr çdo rol femëror a mashkullor qoftë. Të veshur me kostume të përshtatshme dhe paruke tërheqëse. Lëvizje të koordinuara tinguj në lëvizje e këndim e recitim e monologim e bashkëbisedim.
Personazhi kryesor në rrëfim të situatës thirrej zonja plakë, por ajo nuk ishte aspak e tillë. Ishte një cupë mes cupash që spërdridhej, rrëfente një histori dashurie, por vetë fjalën ‘dashuri’nuk e nxirrte dot prej goje, duke na treguar se ndoshta do na lindte nevoja të mendonim dikur më vonë, por shoqet e ngushëllonin hareshëm tek tregonin historitë e tyre të dashurisë.
Me radhë u vunë të krijojnë kombinime personazhesh për secilin aktor. Një çift ku mashkulli mendonte që duhej të bindej për dashurinë e vet ndaj femrës me të cilën ishte në marrdhënie dashurore, prandaj largohet. Femra kishte vuajtje të ëmbla të braktisjes së herët.
Pastaj si tek mitet e legjendat, një prej tyre u martua me një njeri që ditën bëhej gjarpër e natën njeri dhe vetëm flokët kish të lëmuar si luspa dhe të papëlqyeshëm, por përndryshe natën bëhej njeri dhe duket se ishte i mirë në seks.
Një tjetër më herët na pat treguar eksperiencën e depilimit. Deri në vrimë të bythës shkoi; dhe e bënte mirë fort dhe si aktore ishte e këndshme me një prerje flokësh të përshtatshme, si e hajthme e kësisoj gjërash. Shengyl Ismailaj një dhuratë prej shfaqjes.
Kjo gruja e gjarprit bënte mashkullin në këtë mardhënien e braktisjes dhe gazi që shkaktonte vënia prej saj e një rrethojce prej cope të dy gishtave tregues të secilës dorë.
Edhe loja me gjarprin dhe lëkurën e tij prej qeseje ishte e këndshme. U prodhuan ritme me fshesa që përplaseshin në dysheme.
Muzikë elektronike kishte në fillim.
Njëfarë gjullurdie.
Ky gjarpri na ishte edhe një farë Rodriguezi, që në fillim u njoh me zonjën plakë. Kjo zonja plakë në fakt kishte qenë viktimë e një sulmi në fshat. Familjarët e vrarë e shtëpia e djegur. Vajza e mbijetuar mbërrin në Spanjë por kur zgjohet prej traumës shikon që i dashuri i vet ishte njeriu që kishte parë ndjenjahumbur nën tronditjen radikale të një asgjësimi që pllakosi familjen.
Secili ishte të tjerë personazhe të nëpërtëshëm. Gruaja ja djeg lëkurën njeriut gjarpër e ai vdes, e braktisura braktis të dashurin, dhe e mbijetuara e tragjedisë vret gjakësin e familjes së vet dhe zotëruesin e saj në çmenduri.
Pastaj të gjitha zgjohen në spitalin psikiatrik që përmendëm më lartë. Ishte ky rrëfim që kishte qenë që në fillim i zonjës plakë nuk mund të përmendej fjala dashuri, që në fakt ajo e kishte për njeriun që ja mbushi jetën me mizori, që na rinxorri prej floktores për të na sjellë në pavionin ku kishim qenë. Si nëpër shtrëngim e zonja plakë na tregoi historinë e vet. Dhe të gjitha në gradë të ndryshme paftësimi mendor kujtojnë jetën e gëzuar që i pret të nesërmen në floktore.
Pastaj kërcejnë noj muzikë të Snap, a ndonjë muzikanti të tillë. Një alamet kërcimi megjithëse kishin nxjerrë flokët e që duhej të tregonin për një shkujdesje të detyruar.
Bashkjetesa e kaq shumë melodive qe kaq mbresëlënëse, një tronditje. Dhe ritmi i lartë e dëfryes. Një pjesë pa turp në shfrytëzim të banalitetit dhe shumë e shkathët në prezantim të tij.
Padyshim një akt emancipimi megjithëse disi më vonë se hip-hophistët tanë pareshumë, që na lizepsin akoma më keq me lloj vajze, makine a mashkulloriteti. Por, në skenë tjetër. Vetë ndërrimi i skenës ka qenë jetë e mot teknikë e përdorur e gjetjes me dobi artistike. Edhe me sukses e leverdi të madhe.
Tani. Dikur më herët në kritikën për poezinë, të nuk di çfarë periudhe, u mor seriozisht ideja që poezia nuk ka ndonjë dobi prej kuptimit, dhe shpërndarjes së tij nëpër rreshta e fjalë. Por atmosfera ishte ajo që e kishte vlerën e madhe në poezi. Ishte atmosfera ajo që ka rëndësi. (Pa përmendur këtu ata të vetëm tingullit.) Duket se ky mendim ka idhtarë a trashëgimtarë në teatër ndër të cilët edhe Nezirajn me këtë shfaqje.
Shfaqja e sillte mirë elementin atmosferë. Një floktore nga ku fillon një përzjerje e fortë me realitetin, me seksualitetin, me feminizmin, prapambetjen apo banalitetin. Një histori kosovare, ndoshta?, me një shtëpi të djegur prej armikut gjakatar e përdhunues, që si përfundim ishte dashnori spanjoll npër jermin e çrregullimit post traumatik si i thojnë, apo troditjen çoroditëse të dhimbjes si mund ti themi.
Përzjerja e kaq shumë ngjarjeve, njerëzve, sterotipeve, bashkësive e gjetjeve regjizoriale, muzike, drite kërcimi e empacimi trupor e seksual.
Lufta e dashuria përmenden që në titull, këndvështrimi feminist-realist janë aty. Vendosja e një burri në role të grave si mbledhje edhe e gëzimit që mund të sjellë homoseksualiteti. Normalja e anormalja bashkëjetojnë qetësisht. Nuk ka përplasje mes tyre. Një tentativë për të barazuar të gjithët me individin. Një qëndrim filozofik disi guximtar. Melhem për plagë popullore nga qelbëzimi i vuajtjes indivduale. Pa lidhje të forta identitare me ndonjë popull a kohë.
Unë pëlqej aktorët dhe regjinë kosovare (në ato pak raste që e kam ndjekur në skenën e teatrit.) Ka lirshmëri, energji, freski, guxim. Blerta Neziraj, Aurita Agushi, Shengyl Ismaili, Shkelzen Veseli, Albulena Kryeziu, Molikë Maxhuni janë një ekip i shkëlqyer në shërbim të zotit Neziraj, që gjithsesi ka përqendruar energjitë e veta në bashkimin e këtij spektakli më shumë se në ngritjen e një narracioni që thekson e ngulit kuptimet e mesazhet e shumta që shfrytëzon për të arnuar velën që do ta shtyjë drejt gjithë atyre skenave andej e këndej detrave.
Pa një strukturë ku të rehatohet pjesa adreson një spektator të kohës vet dhe spektatori i Tiranës ditën e djeshme nuk e kurseu duartrokitjen. Personalisht do kisha duartrokitur pak më pak, por kur e mendon që nesër (ose që sonte) aty do na vijë shoku Tartuf me të njëjtën rrobë që kishte veshur edhe para dy-tre qind vjetësh, gëzimi i së resë është i papërmbajtshëm.