Radikalizimi islamik i shqiptarëve

Radikalizmi islamik në Ballkan u soll si fenomen në vëmendjen e këtyre ditëve prej Joshka Fisherit në një artikull për pasojat e ndërhyrjeve amerikane në çështje të Lindjes së Mesme, Irakut e Sirisë dhe pasojave që kjo sillte për evropianët, (meqenëse ishin edhe audienca.) Radikalizmi i Ballkanit dhe kthimi i islamistëve të radikalizuar e sprovuar ndër luftra në hapsirën që e kanë të vetën brenda shoqërisë evropiane ishin rreziqet që ai paralajmëronte. E në Ballkan myslimanë vetëm ne dhe boshnjakët jemi.

Ndërkohë që togfjalëshi mprehtësinë e vërtetë e mori në protestën e pak ditëve më herët në Shkup ku për të kundërshtuar dhunimet e së drejtës njerëzore që i pësojnë se janë shqiptarë, shqiptarët thirrën edhe emrin e Allahut dhe ngritën përkrah flamurit kombëtar edhe atë të Hamasit.

Dy ditë më herët akoma, qenia jonë prej mediafilësh pa një mysliman gjynafqar të Kaçanikut që merrte me shpulla e ofendime monumentin e heroit tonë kombëtar, burimin që mbushi me përralla netët e errta të stërgjyshërve tanë ashtu si dhe me kujtimin e një unikaliteti ndër raca që vinë prej lashtësie në vetëdijen kolektive. Edhe më herët ishin kujtuar ta përdhosnin monumentin e gurtë, bashkëkombas të ndricuar prej shkrimesh të shenjta (meqenëse këto të pashenjtat nuk i bënin efekt.) Por këta nuk kanë pse na prishin fort qetësinë, të tillë kemi plot që shkruajnë emra nëpër shpella turistike apo nxjerrin male të shenjtë të shiten si gur nëpër rrugë, helmojnë lumenj, shfarosin kafshë e peshq e kështu me radhë.

Që Fisheri mund të jetë duke ja futur kot e që ky nivel radikalizimi që gjihet edhe nëpër rrugët periferike të Londrës e Berlinit është normal të gjihet edhe nëpër Tiranë e Devoll, a katune të Kuksit, apo kushedi ku, kjo edhe mund të jetë. Fundja edhe gjyshi ishte mysliman, edhe një vizitë në xhami është githashtu edhe një mundësi e mirë për ti ndihmu ndonjë cikë ekonomisë familjare apo organizimit të kohës së lirë.

Që problemi do ishte akoma më i mprehtë në Kosovë e Maqedoni kjo dihej se edhe ka qenë një përmbushje e një nevoje për komunikim e organizim shoqëror që ishte privu nga fusha të tjera si politika apo edhe fusha tjera që pushtohen prej pushtuesit. Edhe armikut nuk i ka shku keq kultivimi i këtij angazhimi e perceptimi. Meqenëse perëndimi nuk ka ndonjë dobësi të  madhe për byrazerët e anës matanë identifikimi si islamik radikal ka ndikim në  paksim aleancash.

Por, në rast se ky koment i Fisherit përmban të vërtetë apo është pjesë e një plan-profetizimi, më shumë se gjithkush tjetër të shqetësuar janë shqiptarët, të cilët i kanë të shkrira në një të dyja rreziqet.

Vendet ku në praktimin e qytetarisë është e pranishme një formë e tillë e qytetarisë si radikaliteti islam nuk janë hiç rehat. Ndoshta edhe faktorë të tjerë, si post-kolonializmi, kolonializmi, grykësia, etj. kanë ndikimin e vet në parehatinë e vëllezërve myslimanë, por ne asociacioni na shtyn të mendojmë se radikalizmi islamik sjell në arenën e brendshme probleme që nuk i duam hiç. Një moralitet i tejkaluar që përjashton relativitetin e ofruar prej bashkëkohësisë e që përjashton publiken për ta zëvendësuar me moralin e burrit babë që i di të gjitha se i dëgjoi te kafja ose xhamia, një organizim shoqëror që forcon celulën familjare kundrejt atyre më kolektive, reduktim i hapsirës për lëvizjen e femrës në shoqëri, reduktim i hapsirës për sjelljen e çlirët seksuale, etj., nuk është hiç i mirëpritur (megjithëse kjo pikë ha diskutim).

Në kohën e afrimit me Bashkimin Evropian, aleancës së lënduar me amerikanët prej refuzimit të armëve kimike e hesapeve gjithnjë të hapura me fqinjët, radikalizimi islamik nuk na leverdis hiç. Struktura e fortë e lidhjeve ndërpersonale mund të ngadalësojë përshkallëzimin e radikalitetit dhe lëvizja e shpejtë e shoqërisë drejt modeleve perëndimore e laike e kthen atë në një ngjarje periferike, por sërish duhet të kihet vëmendje.

Interesi sociologjik i politikëbërësve patjetër ka nevojë të kultivohet në këtë drejtim. Kush si pse, u sa mirë, u sa keq, duhet patjetër të marrin përgjigje. Këto ditë mediat kryesisht kosovare shkruajnë se janë shërbimet sekrete serbe që i fryjnë radikalizimit islamik të shqiptarëve, ndërkohë që në Maqedoni akuzohet pamundësia për përfaqësim e për mbrojtje institucionale edhe prej Shtetit Shqiptar. Në Shqipërinë e fiksuar pas mirëqenies, gjendja e vështirë ekonomike është fajtore për shumicën e radikaliteteve. Ndërsa nga ana tjetër efektshmëria e institucionit fetar të besimtarëve mysliman për të tërhequr potencialin për radikalizëm (padyshim që në segmente) ndikohet prej faktit se qendrat e këtij besimi janë në vende ku ka nevojë për radikalitet; qasjes ndaj individit me problemet dhe nevojat e veta dhe me mundësinë për të përmbushur disa prej tyre, etj.

Feja që perëndimorët e kanë këndim nëpër kore apo përdëllim ndërjavor mezi e mban radikalizimin (përveç varianteve si shumë sipërmarrëse por që pastaj janë në përmasa të kufizuara). Përsa i përket krishterimit ortodoks, kapaciteti i tyre për të mbajtur radikalitetin shoqëror është i kufizuar. Megjithë përzjerjen në konfliktin  shqiptaro – grek, që është i mbushur plot dyshim e kontribut çam e që në përfundim mbetet veçse një bashkëpunim me hile, natyra e përzjerë e besimtarëve, natyra pak internacionaliste e kishës ortodokse, etj, e dobësojnë pozitën për radikalitet. Nacionalistë të mirëfilltë mund të gjejnë një foltore interesante brenda saj, por vetë kisha nuk ka interes për një grigjë të çakërdisur. Edhe marrja e një qëndrimi ndaj cështjes me sllavët nuk kishte pas nevojë për vëmendje deri sa ftoi Janullatosi i lumturuar dhe hyjnor hynorin e lumtur Irenej.  Kishte festë Janullatosi po shpërndante karamele prandaj kot ti kërkohet opinion, gjithsesi radikalizimi i këtij segmenti ortodoksësh që përfaqësojnë interesa jofetare bartet prej qeverisë greke dhe vec ndonjë shkrythje si në rastin e Përmetit apo gjetkë, gjithçka është ‘hallvë e kabuni’.

Katolikët po dalin burrat më të mirë gjatë këtyre rinovimeve të shpeshta në fronin papal. Po tërhiqen gjithandej duke shmang rrëmujën e tepërt dhe s’ka vend për radikalizëm.

Tani çështja është te radikalizimi. Popuj edhe më pak të stresuar se shqiptarët kanë hisen e vet të radikalizmit. Kush e aktivizon në nacionalizëm e kush në politikë. Kush në tifozllëk sportivo-huligan a kriminalitet e kush në bestytni e fe. Lufta.

Pyetja që mbetet është sa radikalizëm ka shoqëria shqiptare dhe pse po kanalizohet këtu? Ndalja e Vetvendosjes në Kosovë te kuotat e zgjedhjeve të mëhershme në zgjedhjet e qershorit dhe qesharakëria që shoqëroi kapërdirjen e kuqezinjve në harresë tegojnë se radikaliteti mund të konsiderohet i  përmbajtur.  Në Maqedoni një forcë e tillë mungon plotësisht. Edhe forcat politike që vinin nga organizime radikale janë asimiluar tërësisht prej bashkëqeverisjes. PDSH-ja e BDI-ja janë totalisht në varësi të qenit në opozitë apo qeverisje për të përcaktuar hapsirën për vendosmëri. Forca të treta a të më pakta janë akoma në prapavija që nuk i kap kamera..

Trajtimi i çështjes i ndarë në këndej dhe andej kufirit padiskutim që është problematik. Lëvizshmëria e lartë, karakteri individual i radikalizimit, identifikimi (dhe të qenit) bashkë si shqiptarë, trasferimi i shpejtë dhe pa filtra i problematikave në shtetin amë, etj. e bëjnë të pamundur parcelizimin. Projekti i shumëpërfolur i çarjes së shtetit FYR Maqedoni nuk është analizuar si duhet prej nesh. A na intereson te marrim territore e njerëz? A kemi nje hartë të asaj që duam të marrim? Cfarë ndryshimesh gjeopolitike e shoqërojnë një gjë të tillë. Etj.

Radikaliteti është potencial fort i leverdisshëm politik për avancimin e reformave brenda vendit si dhe për shkëmbim e negocim me të interesuarit e jashtëm, opozita trembet me radikalitet, gojët e uritura heshtin me radikalitet, projekte të mëdha çelen me radikalitet nëpër këmbë. Prandaj asgje per tu trembur.

Radikalizmi islamik. Allah, allah. Njeriu i ri socialist nuk kishte të tillë kushërinj, nga dolën këto shije estetike me lesh dhe pantallona të shkurtra. Një këngë e dalldisur nëpër natë në një gjuhë të panjohur. Dakort mund ta respektojmë, por.

Por ky është një frenim për zhvillimin politik, teknik, kulturor e imagjinativ. Me këtë impenjim që kërkon besimi islam nuk është fare i leverdisshëm për shoqëri me mundësi të reja për të prodhuar e shijuar. Besnikëria ndaj hyjnores është konvertuar aq herë sa të mos ketë komplekse për kovertime të mëtejshme.

Lëre pastaj shqiptarë të radikalizuar në beteja që vijnë prej lajmesh nga futbolli gjerman apo fronte në Siri e Irak ku shqiptarët identifikohen prej medias në repartet e Shtetit Islamik të Irakut e Sirisë që kanë pushtuar Mosulin e lashtë ku Sheherazedet dikur qetësonin mbretër të pagjumë.

Anëtarët e shoqërisë që duan diçka hyjnore mund të rrinë pranë leverdisë, si më e shkathta ndër besimet e deritanishme. Racionale dhe me eksese të pakta, pavarësisht dobicit kapital-ist, leverdia i prin kovertimit.

Ky internacionalizim i identitetit kombëtar prej ideologjive komuniste,  represive e të vetëmjaftueshme, në identitete fetare që nisin në të nxehtët e Gjirit Persik e Arabisë së largët, kthen forma perandorake të organizimit me qendra që janë shumë largë realitetit rrethues.

Ndërkohë që një masë e madhe e angazhimit shoqëror duhet zhvilluar në komunikime fqinjësie apo bashkime të punëve profesionale. Dakort pastaj duhet edhe me kërku që mos harxhojnë shumë kohë para televizorit apo nëpër internet, po mirë se ja kërkojmë ne. Megjithëse një gjë do ta bëjnë, dhe ktu shthuret muhabeti. Ishalla shkon mirë. O zot i madh.

Gjithsesi duhet me rikthy sportin e kulturën si konsumator të radikalitetit të tepërt. Tregojini miletit që kuintal për hektar e shnet janë lajme nga vendi, Lajmet nga bota këshillohen të shikohen duke ngrënë bukë. Internacionalizmi është padyshim aktivitet pasbukor.

Dhe lini duhanin!