Antigona, Ta gëzojmë zhvillimin e Tebës!

fotoja eshte marre e prere e ndryshuar sipas gjykimeve te mija prej faqes së teatrit kombëtar eksperimental ku mund të mësoni më shumë për pjesën Antigona,

         Nëse rri e mendon për teatrin duhet pranuar që ky sezon në skenat e kryeqytetit qe i vakët, qe ndër më të vaktit e sezoneve qëkur u ndërgjegjësuam për mundësitë e përdorimit të këtij nënprodukti kronometrik për të organizuar eksperiencat teatrore. Jeta teatrore pat nisur me një festival kombëtar, që thanë se bëhej për të infiltruar në shijet e spektatorit skenën e arturbirnës (më falni se nuk e mbaj mend me një t, apo me dy?). Skena ku njiheshin me turbinat inxhinjerët e respektuar të ujrave tani ishte në zotërim artit dhe aty do të jetë edhe teatri kombëtar për ca kohë, meqenëse një sipërfaqe relativisht e papërdorur e Teatrit Kombëtar ka gjetur një blerës të artë në atë që, disi, është edhe zotëruesi i saj. Ai po e ble për ta shit. Por Teatri Kombëtar do të strehohet në një ndërtesë si nga revistat, e lartë e me terracë të bollshme, për teatër e ç’të duash. Me hekur e xham. Një qytet i ri do të ngrihet rrënojash. Dhe spektatorin nuk do ta infiltrojë asgjë. Në fakt prania e spektatorit nuk është hiç për tu ankuar. Ka plot spektatorë, shpesh.
Por diçka mungon. Nuk të vjen aq lehtë të shkruash. E duhet të kërkosh nxitje. Jashtëteatrore.
Por kur i merr një e nga një punët e oofruara, edhe keq nuk është se të vjen të flasësh. Vetëm se nuk të vjen edhe aq për të folur.
Marsi i frankofonisë për shembull. Antigona e Zhan Anuilit. Që e paska shkujt dikur andej nga 43-shi. Sa kishte mbaru lufta. Apo nuk kishte mbaru? Peteni që kishte fituar luftën e parë qeveriste Francën e lënë në kondita vetqeverisje gjatw sw dytws, ishte një fantazmë që i derdhej kazanit ku kandiste dramën Anuili. Edhe Antigona, e bija e Edipit, vendosi ta varrosë vëllanë, megjithëse ky kish tradhëtuar vendin të cilin e mbretëronte sëbashku me të vëllanë. Baba Edip, kish nxjerrë sytë kur kish marrë vesh se për fëmijët e vet ishte edhe babë edhe vëlla nga nëna. Kur u paaftësua Edipi për të qenë mbret, Poliniku e Eteokli, thanë një vit ti e një vit unë. Eteokli u bë i pari, por kur i erdhi rradha Polinikut, Eteokli i tha, nuk ban ashtu! Vajti Poliniku e bëri aleancë me grekër dhe ata e sulmuan Tebën. Teba fitoi, por bijtë e Edipit vranë njëri tjetrin në dyluftim. Kur nuk kish më trashëgimtarë, vëllai i Jokastës, Kreoni, mori fronin e me zell të madh ndërmori rikthimin e Tebës në madhështi e prosperitet. Dhe si zakonisht në këtë rast duhet garantuar mbisundimi i ligjit dhe pamëdyshësia e besnikërisë. Dhe Polinikun e la të qelbej pa varr me shpirtin që i endej boshit pa fat, pse sulmoi të vetët me të huaj, kurse Etoklin që kish luftuar në ballë e si hero e nderoi me funeral të fismë. Por e motra mendoi se ish detyrim hyjnor ta varrosë vëllanë. U gjend përballë detyrës që ta dënojë me vdekje të bijën e Edipit, Antigonën, pse ajo e varrosi vëllanë, por vdekje e saj e shtyu në arrati të birin e Kreonit, që vendosi të vdesë përkrah Antigonës dhe vdiq. E ëma, e shoqja e Kreonit lojti mendsh nga dhimbja dhe u pre në fyt me dorën e vet, dhe vdiq edhe ajo. 
Do thoni ju? Këtë e ka shkrujt Eskili, more zotëri.
Dakort, po e ka shkrujt edhe Anuili. Dhe ndryshimet janë të shumta. Egzistencialintelektualizma në kushte nënshtruarje dhe pushtimi rishpall kumte e ndjesi. dhe mundësia për krahasim është e çmuar. si zakonisht krahasimet janë lloj e lloj. Ja për shembull  Kreoni i Auilit në fund, megjithëse i thyer nga fati, pyet ndihmësin se çfarë ka në axhendë e ai i thotë mbledhje e ai ikën në mbledhje. Kurse te Sofokliu e ardhmja nuk është aty. Te Sofokliu ai nuk e mbledh veten por më në fund kupton:

Më hiqni prej këtu, ju përgjërohem, më hiqni syshë.
Një i marrë i rrëmbyer që s’dallon.
 
Dhe nga gjithë pjesa është përpjekur të hiqet përtejësia poetike në fjalë, e të ngrihet një prozëitet bashkëkohor. I zgjuar, politik. Është shtuar një kudestare për vajzat. E mbi të gjitha ka ikur kori. Kori që i pari e thotë fjalën e fundit dhe si fjalë të fundit thotë:
 
Gëzimi më së shumti përmban mençuri
dhe nderimi për zotat duhet mbrojtur.
Fjalët e mëdha paguhen të gjitha me fshikullime të mëdha fati,
e kur të vazhdojnë gjatë
ato fshikullime do na mësojnë mençuri.
 
Duke ruajtur atë strukturë e atë histori Anuil sjell plot të vogla. Mëngjesin e Antigonës, bashkë me mëndeshën. Marrjen në pyetje të së dashurës Antigonë. Bindja e saj, kërcënimi, qëndrimi i saj. Dashuri e saj. I fejuari Hemon shkoi drejt vdekjes përkrah saj.
Edhe një njeri më i vogël më i prekshëm, më natyral është aty. Pi kafe. Refuzon të hajë bukë të thekur. Por natyrisht i dijshëm e shprehur. Me aftësi për të ngritur një argument, ose disa. Diskutimi i Antigonës me Kreonin është ballafaqim i dy këndvështrimeve kaq dominuese në natyrën e njeriut.
Eteokli dhe Poliniku paskëshin qenë dy djem plot vese. Poliniku paskësh gjuajtur Edipin me grusht, që kohë para se me u marrë vesh ai mëkati i vrasjes së babait dhe çiftimi me mëmën. Edhe Eteokli paskësh qenë duke bërë tradhëti. E secili është mpakur sa është mundur nëpër përditëshmëri e tipare personale duke u përpjek me mbet sa më besnik te gjithçka e Sofokliut. Kundërvënia e dy besimtarëve, ai i shtetit e ai i shoqërisë. Trashëgim prej maskarejsh që vranë njëri tjetrin për fron të Laosit që shkoi i humbur prej dorës së të birit që nxorri sytë e vdiq në vajtim të pasy, e përzien gjithë botën në të.
Antigona e Kreonti që kanë konkuru për emër të protagonistit në vepër që në kohën e Sofokliut, e ruajnë atë rivalitet

Shfaqja tani.
Andrea Brusque, prej Francës së madhe sa larmia, na vihet në direkun e anijes nëpër marsin e mjegullt dhe thotë andej andej, ose, këndej këndej!
Nga kërkimi në google portreti i saj është i hijshëm e simpatik. Aktore qënka. Gjitha ato role, por unë tani u njoha, prandaj mund të njiheni edhe vetë.
Për mendimin tim ajo në këtë vënie në skenë ka shkuar kundër rrymës që Anuili pat ndjekur në marrëdhënien e vet me Sofokliun. Në vend që të përthyejë tragjedinë e njeriut, që ka vullnet të madh për ti ofruar zotave shumë fare prej njerëzisë së tij, në bezditë intelektuale të modernizmës së kohës sonë që edhe gjuha e re shoqërore ti thotë të gjitha, regjizorja zgjedh një hir heroizmi deklamativ të mësuar me zëra të lartë e gjestikulacion me kanosje me prekje e trimëri.  Si zakonisht në ekuilibrin fjalë / komunikimin i tjetërqyshtë këto gjëra nuk shihen me sy të mirë. Fjala e rrit ritmin e ikën shpejt. Kjo kryesisht në dy aktorët protagonistë.
Ne të shkretët ulë aty këta na derdhin nga një kovë emocion aty na bëjnë qull fare.
Ervin Bejleri kishte ngjyer flokë e mjekër të bardhë e kish veshur një xhaketë të gjatë, të mirë tamam si pallto e lehtë e gjatë e kadifenjtë e kuqe, bukur. Protagonistja tjetër, Laura Nezha, Antigona, kishte veshur një fustan të gjatë e të shkurtër me motive harqesh të gjerë në skajet e copës. Personazhet e tyre kishin nerv, por me ato tipare të theksuara. Një pikturë e kubizmit minimalist që praktikon revilievet.
Por shpejt.
Sa ta përthithte shija ime njohurinë e ndjesinë e ofruar ai i kishte lëshu shtatë ngacmues verbalo-joverbal. E kishte kap për fyti dy herë, e ul e ngre, vjen rrotull, bërtet përgjërohet. Të tjerët, aktorët e roleve të dyta ndjekin me mundësi të shtuara. Hemoni është joshës si një dendi, kur i thojnë anglezët. Vetvrasja e tij na çuditi, megjithëse unë e lexova pjesën paraprakisht në vëllimin me drama franceze të përkthyesit Ekrem Basha. Motra tjetër është gjithashtu në seksualizmën kapriçoze që duhet të ballafaqohet me gjëmën. Roja llupës aktiv, roja tjetër disi manjak e nervoz. Këta të dy e shpërfillin faktin që mbajnë të burgosur bijën e Edipit, fronin e të cilit e trashëgonte daja i saj, dhe e zgjerojnë personazhin në dimensionet groteske të detyrës si roje. Lajmëtari disi i ndërkryer, e kështu me radhë.  Por këta janë ikës dhe kjo ja rrit lehtësinë e pranuarjes. Shfaqja zgjati shumë, e kohë pati plot po se si iku. Në fakt kjo gjë nuk është e pavlerësuar. Në fund duartrokitjet ishin të sinqerta e vazhduan.

---