jo jo, prit se ...
  • Blog
  • Teatri/Kritika
    • Mefisto, Mustafiçi, Eksperimentali
    • Koriolani, TK, Altin Basha
    • Oh ah ato dite te bukura, Kumbaro Metropol
    • Heda Gabler, eksperimentali
    • Stinet e armikut, Nezira, Multimedia
    • Engjejt e Amerikes, Kumbaro, TK
    • Medea, Dimitris Mylonas, TKE
    • Gishti, Bojana Laziç, TKE
    • Xhelatet e Rijanit ne TK
    • naten Ma, Andrea, Metropol
    • Makbethi, TK, Klejdi Kapexhiu
    • Salome, Sciaccaluga, TKE
    • Antigona, Brusque, TKE
    • Marta, e perndjekura (E. Sojli) TKE
    • cope cope, Krasniqi, TKE
    • Nena e femija, Mustafiç
    • Bretkosat, Burbuqe Berisha, TKE
    • opera per tre grosh, haveli, xhelili, ne TK
    • Jul Çezari, Ivica Buljan, TKE
    • drithije gej, Neziraj, TK
    • Jashte deres, Janciauskasi, TKE
    • Sherlok Holms, Berisha, Metropol
    • Don Kishoti ne TK
    • 8 Femra, Dervishi, T. Korçë
    • 39 Hapa, Q.Rijani, TM
    • Rojat e Taxhit, Altin Basha, TKE
    • Equus, TK, Mustafiç
    • I ligu per mend, Basha
    • Borchart, Çapaliku TKE
    • Lukrecia Borxhia, E. Vigner, TK
    • Vdes si nje vend, Kostani, TK
    • Tre dhenduret, T. Metropoli
    • Made in Albania, Çapaliku-Basha TKEKS
    • Pushteti i Grave, S. Duni, TK
    • Nje jete me ty
    • Pasuesi, TKKosoves, Kadare Unovski
    • Eshtrat qe vijne vone TKK
    • Kosova for dummies, Neziraj, TKE
    • Qiejt te heshur, A. Demaj, Metropol
    • Familja Tot, Teatri Kombetar
    • kujtesa e ujit
    • Kryeneçja Shkespir, Elma Doresi
    • Kush e solli Doruntinen - Vasili, Salla e Akademise
    • netet ballkanike
    • Pirandelua i patekst
    • Romeo e Zhuljeta, Manojlloviç, TK
    • Roshomon, Beqo, T. Metropolit
    • dikush qe do te kujdeset per mua - TK
    • Kush e solli Doruntinen
    • Shatrolli, karramel, TKEKS
    • kandili i argjandit, Camaj, teatri MIgjeni
    • spiuni i ballkanit, Kovaçeviç, TK
    • 20 vjet, 2 javë e 2 ditë - Çapaliku
    • luftë në kohën e dashurisë - neziraj - tk
    • hamleti - TKE
    • shopping and fucking - prishtina
    • liri ne bremen - tk
    • me syrin e nje kllouni - tk
    • Klasa jone - izrael - tk
    • gruaja ne dritare - tk
    • ne kerkim te daljes - metropol
    • arturo ui - metropol
    • vrasja e maratit - tk
    • elektra - tk
    • ata hyjne pa trokitur - metropol
    • hamletmakina - tke
    • radio iliria - tk
    • Netët e dramës shqipe I
    • per Teatrin
  • Fotorrëfime
    • Leka pa gaz në mend i qaset
    • koleksioni i grafikave i GKK
    • muzeu i pikturës së zotëruar të GKA të RSh-së
    • vdekja dhe qyteti I
    • Vdekja dhe qyteti
    • durimi i Tiranes
    • Paci i paçmendur në GKA
    • synime
    • kokat
    • Nentor23
    • qyteti dhe vdekja
    • hapat e humbur të Gazmend Lekës
    • Idromeno, djajtë dhe miqtë e tyre
    • gjymtyret e gjergos
    • Piktori Kercova dhe prozaizmi poetik figurativ i aplikuar i tij ne FAB
    • Ngjyrat I, Blerta Xhomo, FAB
    • Skulputura si art publik dhe kuptim i historisë në Kosovën e 2009-ës
    • Te çesmja, te çesmja .....
  • referendume gjuhësore
    • cmimet e letersise bashkekohore shqipe >
      • zogjtë e qyqes, Gani Mehmetaj
      • diktatori ne shilte, Meksi
      • guret e vetmisë, E. Demi. 2018
      • Çmime III, Tre divorcet e Viktor N., Rudolf Marku
      • Çmime II, Emriologji. Shkelqim Çela
      • Çmime I, Profeti nga Praga. Musa Ramadani
      • referendume, Homeri
      • Mjeshtri, mjeshtria dhe neve, (për V-në)
  • English
    • Tirana patience
    • Culture: EU contexts in Albanian state documents
    • On the motivation of deaf students in the process of education
    • Gjergos' Limbs
    • Personal and collective dimensions in the discourse about political persecution in Albania
    • Sculpture as public art and historical testimony in 2009-s Kosovo
  • Filmi/Kritika
    • nentori i ftohte
    • NDERKOmbetaret. Vasi, Alickaj
    • Rizgjimi i Enver Simakut,
    • Heroi - Kryeziu
    • Bota - Logoreci & Elezi
    • dy luane ne venecia
  • përkthime
    • Te vrasesh nje femije, Dagerman
    • Dy totalitarizmat, Zhizhek
  • letërsi nga unë
    • nje tjeter histori e merzitshme
    • termeti
    • Sokoli
    • Çlirimtarët
    • prozë
    • lufta e dyte boterore dhe ...
  • Pak më sistematik
    • Dimensione të personales dhe kolektives në diskursin mbi përndjekjen politike në Shqipëri
    • vazhda kulturore shqiptare
    • Opinione mbi natyrën e dasive politike në Shqipëri
  • siqyshtek

derexhet e derës nga jashtë

10/15/2017

0 Comments

 
Jashtë dere, prej Wolfgang Borchert, me regji prej Stefan Çapalikut erdhi në mbrëmjen e 11 tetorit në skenën e Teatrit Eksperimental. Drama e ushtarit gjerman që në mbarim të Luftës së Dytë Botërore kthehet në jetën që kish lënë, por ajo derë ish mbyllur. Me kupën e gjurit të humbur e me çrregullimin pastraumatik prej stresit ai rikthehet në jetën e vet si për të sjellë trupin. Vjen me fiksimet për të mbajtur syze antigaz dhe për tu vetvrarë, por jo pa një përpjekje të fundit për jetë. Ushtar Bekmani vjen nga makthi një mijë netësh i Stalingradit me dimrin dominues. Duhej dhe një natë më shumë për larminë e merituar të fateve. Ai gjen gruan në krahët e një tjetër burri. Pastaj bie në krahët e një gruaje që gjithashtu mendon se burri i ka humbur nëpër njëmijë netët e Siberisë. Gruaja e ëmbël e thërret peshk protagonistin tonë. Pastaj burri fanepset. Ky i shoqi që kishte qenë i pranishëm edhe më herët, si i korit dhe si i pranishëm i padukshëm përgjues.
Nga aty direkt e te shpija e kolonelit, që dikur gjatë luftës dëndej me kaviar, e tani darkon me të shoqen dhe vajzën duke ruajtur gjithsesi distancën e duhur nga tmerri.
   Epshin e jetës që e thamë nëpër mbijetesë. Dhe rrëfimi i ëndrrës me ksilofonin gjigand prej kafkash e kockash e djerse gjaku. vetë
Koloneli, që dikur e kish nisur nëpër ngricë për zbulimin ku më shumë se gjysma e grupit  lanë jetën  e rekomandon tek një drejtor estrade që prezanton teori e qëndrime në profesion e punësim e popullaritet. 
Gruaja që ka zaptuar apartamentin e prindërve të vetvrarë , ku spikat baba nazist antisemitist, në fjalën e saj thotë se gazi nuk ka pse shpërdorohet në veprime të tilla. Zaptuesja, koloneli, drejtori dhe secili prej tyre dalldisen me joheroin tonë.  Por në rrëfim shfajsimdashës janë racionalë dhe qëndrimet, disi, janë të kolektivit. Cinizmi. Ushtrimi mizor i pushtetit që rrëmbehet.
 Etërit, eprorët, krishtërimi, zaptuesit e shtëpisë, shokët e humbur që ta sulmojnë ndërgjegjen dhe viktimat e veprimit tënd nxisin vetvrasjen.
E ai vetvritet sërish në Elbën e ftohtë ashtu si dhe një tjetër ushtar. Ky vetë vetvritet dy herë. Të parën pa sukses të dytën me sukses.
Pra pjesa është aty dhe çdokush është i lehtësuar të imagjinojë një damar minerali nëpër malin e minierës që duhet ca punë për ta llogaritur e zbuluar, matur e kërkuar.
Jam dakort që më mirë të mos përzihem hiç me mjeshtrinë e autorit njëzet e pak vjeçar që vetë ishte në luftë, në dimër e vuajtje. Dhe ka sjellë dëshpërim për jetë që nuk do të jenë më kurrë.
Në fakt shfaqja rëndon në terma të përputhjes së ritmit të shfaqjes e kohës që nuk i kalon një orë e pak. Zhvendosur prej narrativës drejt performancës shfaqja bëhet e lodhshme me atë mori sinjalesh, situatash, përjetimesh që kërkon harmoninë në sa më shumë ndodhi.
Por, shfaqja fillon me një kor, ku katër aktorët tanë, Vlashi, Ferketa, Smaja, Emiri, vijnë si solistët anonimë të një kori që rrëfen mbërritjen e ushtarit që derdhur bregut të lumit i rreckosur e drobitur dergjet në fund të hapit të dytë prej buzës së skenës. Në të errët. Nën maska.                                                                                                 Në atë mori personazhesh që do ndërtojnë të gjorët aktorë zgjedhin për të parë atë të solistit në një kor anonimiteti përgjithësues që hap e mbyll shfaqjen.

Pastaj, ky zgjohet për tu mbytur prap. Rafael Hoxha një prurje e re në vëmendje spektatoriale kishte energjinë e virilitetin për të mbajtur një ushtar që gjithsesi është zotëruar prej natyrës së vet rinore. Ai i ve secilës skenë një mori muskujsh e pune, nervi, në dispozicion. Edhe shokët e tjerë demostruan elastikë dhe nerv. 

 Simbolikë e qartë. Një kryq i krishterë përthyer në krahë të shkurtuar zvastike, mbartet me mundim prej ushtarëve që gjendur jashtë jetës së vet, pas gjymtimesh mendore e trupore, vdesin e i fanepsen njëri tjetrit e ne të tjerëve. Kryqe në deriçka që krijojnë qivur-kthina rrëfimi që hapen dhe sjellin lakuriqsi. Një kryq me skaje të epërme që shkrijnë në kujtime naziste? Vetë ati i shenjtë do ti dalë në ëndërr zot Zotit Çapaliku dhe do ti thotë. “Po ti pse, Stefan!?”
Lëre pastaj shtrati  dashuror ku gruaja e tjetrit e fton, pasi e veta e kish përcjellë në valët e Elbës së akullt, është veçse një tavolinë metali e denjë vetëm për morgje. Apo është e tillë? Mos o zot! Në fakt personazhi zot i mirë vjen aty, por për ti krijuar  mundësinë për të na shtyrë në mbrojtje të syve me ulje të kokës. 

Pjesa ka lëvizje të koreografuar në disa raste. Kërcenjkërcimore. Që ishte nga qëndrimet që i kontribuoi theksimit të ritualistikës aktrimtare.

Zoti Çapaliku në regjinë e vet gjithmonë tenton provokimin prej veprimit skenik, skenografisë, muzikës dhe i trembet vetes së vetes shkruese. duke i njohur krjuesit mendoj se ai skërmitet ndër veten pak më të thellë për mungesën e luksit artistiko-financiar, megjithëse tetori gjerman për të ashtu si për të gjithë ne është një fllad që mirëpritet, ndaj ja valvisim duart plot zell të sinqertë, sa herë që shfaqet.
Por edhe në rast të luksit unë do shtoja ca më shumë dritë për fjalën.

Por ne ngatërrohemi nëpër mbajtje të tingullueshmërisë së fjalës në muzikalitet thuajse shkëmbor të metropolitanizmit ekspansiv të unifikuar. Ai shqiptim e vishte shpesh tekstin me një ritualistikë aktorllëku që në prezantimet e para merr një vëmendje të shtuar, e që mbetet si një hobi në gjurmimet në viset e pastajme të pjesës, kur përfshirja emocionale e spektatorit ka arritur nivele qartësisht më të larta, për të shkaktuar prap humbje të pjesëzës së kohës ndër fjalët dytrekatërnotëshe. Unë jam dakort me të, ngjyrimet e ojnat e tepërta ngatërrohen në përmbushje të funksioneve të nevojitura për atmosferën e dramës, por këto janë hallet e tij.

Kur folën përpara, përpjekjen ja dedikuan përkthyes zotit Afrim Koçi, që vetëm pak kohë më herët u nda nga kjo jetë. Unë për përkthyesin nuk di shumë. Unë këtu jam pak i paqartë se ritmi ishte i lartë. Fjala vinte pak si mesazh. Borcharti siç tha zonja ambasadore, dhe mund të kontrollohet gjithandej, qenka shkruajtur për radio. Por shpejt e përvetësoi skena gjithandej. Lëvizje, deklamim, kor, video. 
0 Comments



Leave a Reply.

    Author

    blogu mirepret gjithe kontribuesit, por une ruaj te drejten ta heq ate qe nuk e pelqej.

    Categories

    All
    Arsimi
    Kosova
    Politike
    Shoqeri
    Zgjedhje

    Archives

    November 2022
    May 2022
    February 2022
    December 2021
    November 2021
    October 2021
    September 2021
    June 2021
    April 2021
    March 2021
    February 2021
    January 2021
    August 2020
    July 2020
    June 2020
    May 2020
    April 2020
    March 2020
    February 2020
    December 2019
    November 2019
    October 2019
    September 2019
    August 2019
    July 2019
    June 2019
    May 2019
    March 2019
    February 2019
    January 2019
    December 2018
    November 2018
    October 2018
    September 2018
    June 2018
    May 2018
    April 2018
    March 2018
    February 2018
    January 2018
    December 2017
    November 2017
    October 2017
    September 2017
    August 2017
    July 2017
    June 2017
    May 2017
    April 2017
    March 2017
    December 2016
    November 2016
    October 2016
    September 2016
    August 2016
    May 2016
    January 2016
    November 2015
    September 2015
    June 2015
    May 2015
    March 2015
    February 2015
    January 2015
    December 2014
    November 2014
    October 2014
    September 2014
    August 2014
    July 2014
    May 2014
    April 2014
    April 2013
    October 2012
    May 2012
    March 2012
    January 2012
    June 2009

    RSS Feed

    View my profile on LinkedIn
  • Blog
  • Teatri/Kritika
    • Mefisto, Mustafiçi, Eksperimentali
    • Koriolani, TK, Altin Basha
    • Oh ah ato dite te bukura, Kumbaro Metropol
    • Heda Gabler, eksperimentali
    • Stinet e armikut, Nezira, Multimedia
    • Engjejt e Amerikes, Kumbaro, TK
    • Medea, Dimitris Mylonas, TKE
    • Gishti, Bojana Laziç, TKE
    • Xhelatet e Rijanit ne TK
    • naten Ma, Andrea, Metropol
    • Makbethi, TK, Klejdi Kapexhiu
    • Salome, Sciaccaluga, TKE
    • Antigona, Brusque, TKE
    • Marta, e perndjekura (E. Sojli) TKE
    • cope cope, Krasniqi, TKE
    • Nena e femija, Mustafiç
    • Bretkosat, Burbuqe Berisha, TKE
    • opera per tre grosh, haveli, xhelili, ne TK
    • Jul Çezari, Ivica Buljan, TKE
    • drithije gej, Neziraj, TK
    • Jashte deres, Janciauskasi, TKE
    • Sherlok Holms, Berisha, Metropol
    • Don Kishoti ne TK
    • 8 Femra, Dervishi, T. Korçë
    • 39 Hapa, Q.Rijani, TM
    • Rojat e Taxhit, Altin Basha, TKE
    • Equus, TK, Mustafiç
    • I ligu per mend, Basha
    • Borchart, Çapaliku TKE
    • Lukrecia Borxhia, E. Vigner, TK
    • Vdes si nje vend, Kostani, TK
    • Tre dhenduret, T. Metropoli
    • Made in Albania, Çapaliku-Basha TKEKS
    • Pushteti i Grave, S. Duni, TK
    • Nje jete me ty
    • Pasuesi, TKKosoves, Kadare Unovski
    • Eshtrat qe vijne vone TKK
    • Kosova for dummies, Neziraj, TKE
    • Qiejt te heshur, A. Demaj, Metropol
    • Familja Tot, Teatri Kombetar
    • kujtesa e ujit
    • Kryeneçja Shkespir, Elma Doresi
    • Kush e solli Doruntinen - Vasili, Salla e Akademise
    • netet ballkanike
    • Pirandelua i patekst
    • Romeo e Zhuljeta, Manojlloviç, TK
    • Roshomon, Beqo, T. Metropolit
    • dikush qe do te kujdeset per mua - TK
    • Kush e solli Doruntinen
    • Shatrolli, karramel, TKEKS
    • kandili i argjandit, Camaj, teatri MIgjeni
    • spiuni i ballkanit, Kovaçeviç, TK
    • 20 vjet, 2 javë e 2 ditë - Çapaliku
    • luftë në kohën e dashurisë - neziraj - tk
    • hamleti - TKE
    • shopping and fucking - prishtina
    • liri ne bremen - tk
    • me syrin e nje kllouni - tk
    • Klasa jone - izrael - tk
    • gruaja ne dritare - tk
    • ne kerkim te daljes - metropol
    • arturo ui - metropol
    • vrasja e maratit - tk
    • elektra - tk
    • ata hyjne pa trokitur - metropol
    • hamletmakina - tke
    • radio iliria - tk
    • Netët e dramës shqipe I
    • per Teatrin
  • Fotorrëfime
    • Leka pa gaz në mend i qaset
    • koleksioni i grafikave i GKK
    • muzeu i pikturës së zotëruar të GKA të RSh-së
    • vdekja dhe qyteti I
    • Vdekja dhe qyteti
    • durimi i Tiranes
    • Paci i paçmendur në GKA
    • synime
    • kokat
    • Nentor23
    • qyteti dhe vdekja
    • hapat e humbur të Gazmend Lekës
    • Idromeno, djajtë dhe miqtë e tyre
    • gjymtyret e gjergos
    • Piktori Kercova dhe prozaizmi poetik figurativ i aplikuar i tij ne FAB
    • Ngjyrat I, Blerta Xhomo, FAB
    • Skulputura si art publik dhe kuptim i historisë në Kosovën e 2009-ës
    • Te çesmja, te çesmja .....
  • referendume gjuhësore
    • cmimet e letersise bashkekohore shqipe >
      • zogjtë e qyqes, Gani Mehmetaj
      • diktatori ne shilte, Meksi
      • guret e vetmisë, E. Demi. 2018
      • Çmime III, Tre divorcet e Viktor N., Rudolf Marku
      • Çmime II, Emriologji. Shkelqim Çela
      • Çmime I, Profeti nga Praga. Musa Ramadani
      • referendume, Homeri
      • Mjeshtri, mjeshtria dhe neve, (për V-në)
  • English
    • Tirana patience
    • Culture: EU contexts in Albanian state documents
    • On the motivation of deaf students in the process of education
    • Gjergos' Limbs
    • Personal and collective dimensions in the discourse about political persecution in Albania
    • Sculpture as public art and historical testimony in 2009-s Kosovo
  • Filmi/Kritika
    • nentori i ftohte
    • NDERKOmbetaret. Vasi, Alickaj
    • Rizgjimi i Enver Simakut,
    • Heroi - Kryeziu
    • Bota - Logoreci & Elezi
    • dy luane ne venecia
  • përkthime
    • Te vrasesh nje femije, Dagerman
    • Dy totalitarizmat, Zhizhek
  • letërsi nga unë
    • nje tjeter histori e merzitshme
    • termeti
    • Sokoli
    • Çlirimtarët
    • prozë
    • lufta e dyte boterore dhe ...
  • Pak më sistematik
    • Dimensione të personales dhe kolektives në diskursin mbi përndjekjen politike në Shqipëri
    • vazhda kulturore shqiptare
    • Opinione mbi natyrën e dasive politike në Shqipëri
  • siqyshtek