Kujtesa e ujit

 Kujtesa e ujit ishte përmbledhja në një titull konçiz për një fill të kërkimit shkencor që tregon se uji ruan gjurmë të përzjerjeve ku bën pjesë edhe shumë kohë mbrapa, kur çdo gjurmë e përbërësve të tjerë është zhdukur. Në përmendjen në pjesën me këtë titull prej autores britanike Shelagah Stephenson, referenca është për ujra që bëjnë njeriun, qoftë edhe gjatë shtatëzanisë kur nëna na mban e na bën me ujë, se ne jemi dhe mbetemi nja 70 a 80 përqind ujë.
Një fill domethënës për morinë e ndodhirave që popullojnë dramën e vendosur në një shtëpi ku bijat janë mbledhur për të përcjellë prej kësaj jete nënën e vet.

Rajmonda Bulku si nëna fantazmë, çel shfaqjen. Monologu i saj është zëpakët dhe poetik. Një e vdekur që vuajti çorganizimin e lejuar për spektatorët tanë, që si zakonisht nuk dinë të mbërrijnë. Dëgjimi ende i pa-mprehur, vëmendja ende në testim dhe nëna shfaqet krejt papritur pikërisht aty, në dhomën ku njëra prej bijave fle në shtrat të saj. Në rishfaqjet e mëvonshme Bulku do të rifitojë qendërsinë që e karakterizon si personazh dhe si aktore. Pastaj zgjohet kjo dhe në dhomë mbërrin motra e madhe. Deri në fund të pjesës do të merret vesh se: Kjo motra e madhe (luajtur nga Olta Daku) sjell përkushtimin e saj ndaj familjes, ndaj nënës. Lodhjen nervore që i shkakton ky përkushtim tashmë i ngulitur brenda saj dhe revoltën kundër tij. Ajo ndjek burime deformimesh të marrëdhënies familjare dhe është e vendosur e guximtrare dhe ka probleme me alkolin. E martuar me një burrë të zakonshëm që e ka gjetur përmes njoftimesh në gazetë ajo kishte qenë njeriu i afërt i nënës në mbartjen e barrës familjare dhe fitoi kështu disa nga ato shprehitë që kultivojnë burrat.  Ajo ka trashëguar biznesin e famijes dhe tregton ushqime bio e kurative. Bija e dytë, Violeta Trebicka, prej një shtatzanie të padëshiruar në adoleshencën e vet të hershme distancohet prej marrëdhënies me nënën të cilën e dënon edhe për largimin e fëmijës së vet. Por ajo është e fortë, e aftë, dhe tashmë një mjeke, megjithëse në marrëdhënie jashtëmartesore me një burrë që ka një grua, ndoshta të sëmurë. Dhe që ëndërron të ketë fëmijë, por që në këtë ditë të zisë merr vesh se dashnori ilegjitim paska bërë vazektomi, ç’ka zhduk gëzimin e zbulimit të një shtatëzanie të dyshuar e ëndërruar dhe pastaj mëson edhe që fëmija që ja kishin rrëmbyer paskërkësh vdekur.                                          E vogla, Jonida Vokshi, kursyer disi prej dramës familjare që tashmë ka ecur shumë përpara që ti ofrojë ndonjë rol protagonizmi, rritet disi e lehtë, egocentrike, bukuroshe. Ajo bën bar dhe shoping dhe, sipas rrëfimeve të saj, jepet ndër meshkuj me mirëbesim të tepruar e pa përtim, por ndoshta edhe dashuron nëpër rrëmujën emocionale ku strehoet.

Motrat tregojnë se kanë kultivuar aftësinë për të mbajtur pajtueshmërinë mes tyre edhe në grindjen pa mbarim. Të mbytyra në vështirësi përditësie i janë përkushtuar burrave dhe punës.
Edhe wikipedia, faqja e gjithdishme e internetit, në anglisht, thotë që kjo ishte komedi. Një habi. Për dreq, pranë meje personi më reaksionar i mundshëm i sallës. Një grua diku tek të 60-tat e vona që çuditej si mund të qeshnin aty. Po këto debilat pse qeshin thonte nën zë për ndonjë mbesë të vetën pak më tutje, dhe për mua, sigurisht. Ju acaruan nervat komplet. Por, besoj se edhe asaj ca buzëqeshje e qeshje të sinqerta i shpëtuan në atë panair dramash familjare aspak gazmore.
Një komedi në një funeral. ‘I huaji’ i Albert Kamysë i ngopur me copëza të ironisë ciniko-humoristike britanike për tu bërë një gogol qesharak në postmodernitetin individual pa narrativat e mëdha që i mbajnë njerëzit e kohës sonë afër njëri - tjetrit.
Shfaqja

Ishte mirë.

Publiku u kompaktësua. Qeshën vuajtën. Një pjesë e mirë. Dhe interpretimi ishte lezetshëm. Jo me ndonjë manjakalitet perfeksioni apo delir rrënqethës, po mirë. Daku dhe Vokshi mbajnë humorin thuajse spontanisht. Njëra me përfshirjen e plotë në ngjarje e tjetra me mospërfshirjen.. Neritan Liçaj si dashnori ilegjitim i motrës së dytë si dhe Marin Orhanasi si burri rastësor dhe profesionalisht normal i motrës së madhe gjithashtu ushqejnë atmosferën me batuta si ata fëmijët që ushqejnë pata në liqen. Batutat e tyre vjedhin qeshjen e përgjithshme që ja acaroi nervat fqinjës.

Ekseperiencat e secilit që mund të referohen nëpër ndodhi i shërbejnë shfaqjes. Duket se skicimi i personazheve prej Stephenson mbulon një pjesë të mirë të karakteristikave psikologjikë që jeta familjare kultivon tek shumica e njerëzve të shoqërisë urbane. Në dramë të ekzaltuara dhe të shpërndara nëpër personazhe në mënyrë të atillë që ta ruajnë dominancën, por secili spektator mund ti shquajë e t’ja referojë njohjeve të veta.
​
Në këtë vazhdë mund të thuhet se është krijuar mirë hapsira që secili aktor të rehatojë brenda rolit bagazhet e veta profesionale. Natyrisht kjo zhvendos rëndesë nga lavdia për tek suskesi, po fundja ku të jetë leverdia. Regjizorja Rozi Kostani është aty për të vendosur gjëra. Vetë pjesa është një zgjedhje e mirë. Në fakt rezultati i “ndeshjes” mes tekstit dhe shfaqjes për merita në suksesin e veprës mbetet i fshehur. Fryma e ekipit është e mirë.