Nga Marco Lledo Escartindo, një regjizor spanjoll, erdhi filmi “Zgjimi i Enver Simakut”, që u shfaq në sallën luksoze kinemasë, Cineplex tek TEG.
Një fim për kukudhin, që pushton një fshatar të vogël të Karavastasë dhe e le në koma për 30 vjet nën kujdesin e familjarëve të shpërngulur në Mesopotam të Sarandës. Edhe fëmijët e tjerë të familjes tronditen fort. Një djall sesi çan ferrin dhe vjen në botën tonë. Partia e Punës e Shqipërisë e befasuar nga ky fenomen ngren një brigadë hetimesh paranormale dhe ndjek me interes situatën. Kukudhi.
Kisha Ortodokse, që i ka protagonistët në grigjën e vet, thotë se ky është djalli i zakonshëm që ne e nxjerrim prej njeriut, me ekzorcizëm rutinor, vetëm se nuk na kanë lënë komunistët. Vetë peshkopi foli aty i mbështjellë me mister të zjerë dy herë.
Ky djalli ishte si një krimb i bardhë e i madh me një të madh e të skuqur sy majë kokës. Kukudhi ishte një shejtan pagan Ilirie të lashtë, por prap ky gargaxhull i keq vinte si ferr e jetonte brenda njerëzve dhe hante si dreq prej nga brenda trupit të këtij tjetrit në kllapi. Enver Simakut, ortodoksit që kishte emrin mysliman të diktatorit.
Në 97-ën, sesi e vrasin Enverin dhe dy vëllezërit e tij bëjnë një masakër të paparë dhe vrasin plot 50 veta, a ku di unë. Vrasin dhe gruan që e donte fort ky spanjolli a amerikani që kishte ardh me gruan spanjolle në Mesopotam, në një udhëtim fatkeq.
Dhe përpjekja e tij për të zbuluar misterin. Ai ndjek një dosje të punonjësit të këtyre brigadave që përmendëm. Interviston dy nëna. Një babë. Një profesoreshë, një peshkop dhe bijën e sigurimsit që dinte të merrej vesh me kukudhin dhe gazetarin. Dhe mësuesin komunist të burgosur për mos shmangie prej të vërtetës së vet.
Tinka Kurti është nëna e birit të shkretë që duhet të mbajë kukudhin që i mori jetën të vëllait brenda vetes në një jerm të qullur në djersë e mbipeshë. Një tjetër nënë zonjën Kurti që padyshim ka një koleksion mbresëlënës nënash.
Një tjetër nënë e ekranit tonë, Margarita Xhepa e pati parë vetë kukudhin kur doli prej tezes së saj plakë që kish strehuar kukudhin përbrenda kushedi sa kohë. Kur kish dal prej kësaj tezes si një shtrigë me sy llahtarisës, kjo nëna e kish parë të qihej me një gomar. Njësoj si në këngët e Xhelaladin Rumit apo fantazitë seksuale të shthurura apo fjaloret cipëplasur të ngacmimit. Ishte trembur shumë. Por familja kish shpëtuar disi.
Patjetër që nuk mund të humbitet asnjë rast për ti përshendetur zonjat e nderuara që në këtë rast kanë shfaqur një guxim profesional që e kanë shlyer krejtësisht. Personazhet e tyre si dy plaka të forta pranë realitetit të caktuar janë të sinqerta.
Pirro Milkani si mësuesi komunist që ankohet për trajtimin jot ë sinqertë që PPSH-ja i bëri kësaj gjëme folklorike ringjall kujtime tipike prej shokësh komunistë për dokumentaristët e huaj, Viktor Zhusti një portet i vizatuar bukur, Ema Andrea, profesoresha që e përbrendëson personazhin deri në qasjen e aktores ndaj personazhit, Laert Vasili, gazetari sa i huaj për lajmin aq edhe prekshëm prej tij e Lulzim Guhelli, peshkopi që e kapi lapsi për peshkop, por që do kish qenë edhe ç’të ish tjetër po të ishte nevoja.
Edhe për gjithë aktorët e tjerë nuk është se mund ti themi ndonjë fjalë të ligë. Protagonisti Julien Blaschke e rumunia Mariana Talpalaru janë gjithashtu në interpretime harmonike me rrjedhën e filmit. Mendoj se ishte aftësi e kastit që filmi të kishte atmosferë të mirë, megjithë dëshirën për të shfrytëzuar sa më shumë nga historia moderne e ngjyrime të kulturës fshataropagane shqiptare. Hakmarrje gjakmarrje. 97. Sigurimsa, babë e bijë. Një dosje hapet. Incizimet, dëshmimet, helmimet.
Influencat kinematografike të regjizorit janë të shumta e nuk janë shkrirë ende në një stil kompakt tek zoti spanjoll. Kjo besoj shkaktoi një trakatrum nëpër film dhe ti dalloje gjërat që kishe parë më herët nëpër të tjerë. Dhe një pasuri kinematografike e shfrytëzuar mbresëlënëse. Fshatarë me pushkë e ushtarë me bajoneta që parakalojnë krenar e të mobilizuar nëpër rrugë e shënjestrojnë nëpër llogore. Foto të sëmurësh të vërtetë me sëmundje mendore e defekte. Vetë kukudhi pellazg e lëvizi perden e dushit dhe fantazma e sigurimsit u ul te karrikja në dhomën tjetër. Peshkopi me një dashamirësi që ta përplas me kovë surratit dhe me përqindje të ulët në lëngun e përgjithshëm ndihmon.
Alegori? Një gjurmim antropologjik nëpër folklorin shqiptar që jetohet kulturalisht me magjira prej fshatarëve të Karavastasë në Mesopotam, përzier me llokma historirash komuniste përndjekje, varfërie dhe helmimi propogandistik me kimikate të kinezëve i të mbjellave që shpikën për të fshehur kukudhin e vërtetë që ishte vërtetë kukudh? Kush ha me dy lugë bëhet pis. Me dy padronë ndëshkohesh më shumë. Pse triumfoi monoteizma? Se leverdia është e qartë.
Duartrokitja qe e vakët. Dhe personalisht shfaqa shenja nervozizmi të padukshme për kohën e gjatë prej gati dy orësh që u mbyll sapo u shfaq krimbaqi kukudh. Por tani jam më i qetë dhe mendimet kritike që i shfaqa nuk janë më. Nuk janë më. Pikëpyetja ime që pse nuk paska një vend për kukudhin pagan të ilirëve në ferrin e krishtërimit ortodoks që u acaru kaq shumë peshkopi sa për pak u desh të ruante besimin e vet përtej asaj që dinte, nuk është më gjithashtu. Kukuti e shqiptonte protagonisti i Blaschke-s.
Stilet e kameras, të fotos, si zakonisht çuditërisht të mira. Larmi këndvështrimesh herë kshu e herë ashtu. Jo keq, jo keq. Muzika e lezetshme. Disi nuhatet konsumizmë, por një arritje e këndshme në atmosferë që domosdo mundësonte dozë të madhe realizmi referencial, por gjithnjë me një intrigë kinematografike të stërpërdorur si horror me djaj si krimba që i arrijnë njerëzit dhe i bëjnë krimba. Mbaj mend prej vitesh që mezi i shquaj edhe një film fantastiko shkencor ku një anije kozmike gëlonte prej njerëzish e krimbash që luftonin njëri tjetrin e njerëzit që kafshoheshin bëheshin krimba. Një luftë, qamet i madh. Nëpër një realitet shqiptar të konstruktuar jo keq. Me ortodoksi murgjërore e ikona e përgjues sigurimi, por me kukudh.
Ky djall mbërrin tragjeditë tona me kukudh të vërtetë e na i bën makthkujtimet film për adoleshentë me probleme, që i pëlqente e zeza dhe gozhdët në gjuhë. Tani që e kujtoj argëtuese. Sikur mos kishim zgjuar telepatikisht një zotëri që dremitja që e kaploi nja dy karrige tej, në treçerekun e përpjetë të filmit, do ta kisha ndërgjegjen më të qetë.
Një fim për kukudhin, që pushton një fshatar të vogël të Karavastasë dhe e le në koma për 30 vjet nën kujdesin e familjarëve të shpërngulur në Mesopotam të Sarandës. Edhe fëmijët e tjerë të familjes tronditen fort. Një djall sesi çan ferrin dhe vjen në botën tonë. Partia e Punës e Shqipërisë e befasuar nga ky fenomen ngren një brigadë hetimesh paranormale dhe ndjek me interes situatën. Kukudhi.
Kisha Ortodokse, që i ka protagonistët në grigjën e vet, thotë se ky është djalli i zakonshëm që ne e nxjerrim prej njeriut, me ekzorcizëm rutinor, vetëm se nuk na kanë lënë komunistët. Vetë peshkopi foli aty i mbështjellë me mister të zjerë dy herë.
Ky djalli ishte si një krimb i bardhë e i madh me një të madh e të skuqur sy majë kokës. Kukudhi ishte një shejtan pagan Ilirie të lashtë, por prap ky gargaxhull i keq vinte si ferr e jetonte brenda njerëzve dhe hante si dreq prej nga brenda trupit të këtij tjetrit në kllapi. Enver Simakut, ortodoksit që kishte emrin mysliman të diktatorit.
Në 97-ën, sesi e vrasin Enverin dhe dy vëllezërit e tij bëjnë një masakër të paparë dhe vrasin plot 50 veta, a ku di unë. Vrasin dhe gruan që e donte fort ky spanjolli a amerikani që kishte ardh me gruan spanjolle në Mesopotam, në një udhëtim fatkeq.
Dhe përpjekja e tij për të zbuluar misterin. Ai ndjek një dosje të punonjësit të këtyre brigadave që përmendëm. Interviston dy nëna. Një babë. Një profesoreshë, një peshkop dhe bijën e sigurimsit që dinte të merrej vesh me kukudhin dhe gazetarin. Dhe mësuesin komunist të burgosur për mos shmangie prej të vërtetës së vet.
Tinka Kurti është nëna e birit të shkretë që duhet të mbajë kukudhin që i mori jetën të vëllait brenda vetes në një jerm të qullur në djersë e mbipeshë. Një tjetër nënë zonjën Kurti që padyshim ka një koleksion mbresëlënës nënash.
Një tjetër nënë e ekranit tonë, Margarita Xhepa e pati parë vetë kukudhin kur doli prej tezes së saj plakë që kish strehuar kukudhin përbrenda kushedi sa kohë. Kur kish dal prej kësaj tezes si një shtrigë me sy llahtarisës, kjo nëna e kish parë të qihej me një gomar. Njësoj si në këngët e Xhelaladin Rumit apo fantazitë seksuale të shthurura apo fjaloret cipëplasur të ngacmimit. Ishte trembur shumë. Por familja kish shpëtuar disi.
Patjetër që nuk mund të humbitet asnjë rast për ti përshendetur zonjat e nderuara që në këtë rast kanë shfaqur një guxim profesional që e kanë shlyer krejtësisht. Personazhet e tyre si dy plaka të forta pranë realitetit të caktuar janë të sinqerta.
Pirro Milkani si mësuesi komunist që ankohet për trajtimin jot ë sinqertë që PPSH-ja i bëri kësaj gjëme folklorike ringjall kujtime tipike prej shokësh komunistë për dokumentaristët e huaj, Viktor Zhusti një portet i vizatuar bukur, Ema Andrea, profesoresha që e përbrendëson personazhin deri në qasjen e aktores ndaj personazhit, Laert Vasili, gazetari sa i huaj për lajmin aq edhe prekshëm prej tij e Lulzim Guhelli, peshkopi që e kapi lapsi për peshkop, por që do kish qenë edhe ç’të ish tjetër po të ishte nevoja.
Edhe për gjithë aktorët e tjerë nuk është se mund ti themi ndonjë fjalë të ligë. Protagonisti Julien Blaschke e rumunia Mariana Talpalaru janë gjithashtu në interpretime harmonike me rrjedhën e filmit. Mendoj se ishte aftësi e kastit që filmi të kishte atmosferë të mirë, megjithë dëshirën për të shfrytëzuar sa më shumë nga historia moderne e ngjyrime të kulturës fshataropagane shqiptare. Hakmarrje gjakmarrje. 97. Sigurimsa, babë e bijë. Një dosje hapet. Incizimet, dëshmimet, helmimet.
Influencat kinematografike të regjizorit janë të shumta e nuk janë shkrirë ende në një stil kompakt tek zoti spanjoll. Kjo besoj shkaktoi një trakatrum nëpër film dhe ti dalloje gjërat që kishe parë më herët nëpër të tjerë. Dhe një pasuri kinematografike e shfrytëzuar mbresëlënëse. Fshatarë me pushkë e ushtarë me bajoneta që parakalojnë krenar e të mobilizuar nëpër rrugë e shënjestrojnë nëpër llogore. Foto të sëmurësh të vërtetë me sëmundje mendore e defekte. Vetë kukudhi pellazg e lëvizi perden e dushit dhe fantazma e sigurimsit u ul te karrikja në dhomën tjetër. Peshkopi me një dashamirësi që ta përplas me kovë surratit dhe me përqindje të ulët në lëngun e përgjithshëm ndihmon.
Alegori? Një gjurmim antropologjik nëpër folklorin shqiptar që jetohet kulturalisht me magjira prej fshatarëve të Karavastasë në Mesopotam, përzier me llokma historirash komuniste përndjekje, varfërie dhe helmimi propogandistik me kimikate të kinezëve i të mbjellave që shpikën për të fshehur kukudhin e vërtetë që ishte vërtetë kukudh? Kush ha me dy lugë bëhet pis. Me dy padronë ndëshkohesh më shumë. Pse triumfoi monoteizma? Se leverdia është e qartë.
Duartrokitja qe e vakët. Dhe personalisht shfaqa shenja nervozizmi të padukshme për kohën e gjatë prej gati dy orësh që u mbyll sapo u shfaq krimbaqi kukudh. Por tani jam më i qetë dhe mendimet kritike që i shfaqa nuk janë më. Nuk janë më. Pikëpyetja ime që pse nuk paska një vend për kukudhin pagan të ilirëve në ferrin e krishtërimit ortodoks që u acaru kaq shumë peshkopi sa për pak u desh të ruante besimin e vet përtej asaj që dinte, nuk është më gjithashtu. Kukuti e shqiptonte protagonisti i Blaschke-s.
Stilet e kameras, të fotos, si zakonisht çuditërisht të mira. Larmi këndvështrimesh herë kshu e herë ashtu. Jo keq, jo keq. Muzika e lezetshme. Disi nuhatet konsumizmë, por një arritje e këndshme në atmosferë që domosdo mundësonte dozë të madhe realizmi referencial, por gjithnjë me një intrigë kinematografike të stërpërdorur si horror me djaj si krimba që i arrijnë njerëzit dhe i bëjnë krimba. Mbaj mend prej vitesh që mezi i shquaj edhe një film fantastiko shkencor ku një anije kozmike gëlonte prej njerëzish e krimbash që luftonin njëri tjetrin e njerëzit që kafshoheshin bëheshin krimba. Një luftë, qamet i madh. Nëpër një realitet shqiptar të konstruktuar jo keq. Me ortodoksi murgjërore e ikona e përgjues sigurimi, por me kukudh.
Ky djall mbërrin tragjeditë tona me kukudh të vërtetë e na i bën makthkujtimet film për adoleshentë me probleme, që i pëlqente e zeza dhe gozhdët në gjuhë. Tani që e kujtoj argëtuese. Sikur mos kishim zgjuar telepatikisht një zotëri që dremitja që e kaploi nja dy karrige tej, në treçerekun e përpjetë të filmit, do ta kisha ndërgjegjen më të qetë.
RSS Feed
