Nata e dymbëdhjetë në muaj të dymbëdhjetë në vitin në vazhdim

Nata e dymbëdhjetë prej Uilliam Shekspirit. Në atë natë të dymbëdhjetë pas të kërshëndëllave na qenka Epifania që ndër të ca vende të krishterë u festoka me një karnavale ku shërbëtorët lejoheshin të vishnin rroba zotërinjsh e burrat mund të visheshin si gra ose si dikush tjetër.
Vendi qenka në Ilirinë e një kohe të përthyer në otomanizma, megjithëse me të lashtat kostume popullor përzier me ndonjë qylaf, qeleshe, ose shamira. (goxha kostume.) Çamja, korçari, një shqiptar i mesëtirës që ndoshta ishte edhe nga elbasani, një verior gati kosovar, një mallakastriot, ose çorovodasor. Një milet i madh aty mor ti. Edhe lëvizje. C’po ndodh. Për ne që jemi disi familjar me dramën prej vënies më të hershme në skenë prej Teatrit Kombëtar apo ndonjë shfletimi të ngeshëm të veprës kishte ndryshime. Sër Tobi ishte bërëTobi beu. Edhe kishte përqark Asllanin që dikur kish qenë Fabiani, dhe Endrju Agën kte pasanikun e lehtë/trashë në kulm që përdorte dialektin e përmendur verior gati kosovar si Sër Endrjun.  Maliqi ishte Malvoloi i ri.
Gaztorin andejnga fillimi e thërritën budallai. Të tjerë. Herë si zaptije e herë si malsorë. Shoqëruese e shërbyese.
Një përpjekje për të na sjellë gjithë larminë e mundshme të dialekteve e ngjyrime folklorike në sofrën treatrore të sallës Shekspir në teatër të Metropolit prej amerikanit Justin Anderson. Por, në fillim një valle. Një valle në anijen që do të mbytej e ku udhëtonin protagonistët vëlla e motër. Pak para stuhisë ata po kërcenin këngë arbëreshe në kërcim të atyre viseve. Një goxha kor i vogël polifonik, orkestra.
Lloj lloj kostumi. Një festë. Vallja e hapi e vallja e mbylli pjesën. Por, në fund një valle e madhe. Plot skena, tre radhë valltarësh. Kori i duartrokitjeve e çoi vlerësimin deri në cërrngëngërritje që dëmtuan këngën  në vallen e grave në fund të shfaqjes, çuditërisht të pashkurajuar nga brenda. 
Prej Shekspiri pako hije ndjemë.  Kjo hije e pakët solli zbardhëllim që secilit personazh ja çoi ngjyrat drejt njëtrajtësimit që sërish çon theksin tek situata e batuta.  Gëzimi i përgjithshëm ishte i madh, por personalisht u lodha.  Se fjala është aty, por disi e rrëmujshme, e pa ngjeshur në trup të shfaqjes. Fjala ish lehtuar dhe humbte disi në gurgullima të forta të shfaqjes me dendësimin e batutës. Ajo ka peshë edhe kur nuk e ke parësore, apo dytësore. Ze volum. Fjala është edhe kohë. Personazhet kanë atë shqetësimin mjegullues në linja. Pa qetësinë e nevojshme për të shijuar ndonjë damar poetik shekspirian. Veç kur kumtohej si varg.
Më herët, unë jam shprehur për qasjet skenike duke ballafaquar larmi të nxitura prej autorit me larmi të zbatuara të regjisorit, duke shpresuar  se ndërtohet kështu një bosht i qëndrueshëm referimi për opinione teatrore. Shtuar pastaj me hamendësime për dobi të synuara prej mesazhesh etiko-estetike, qoftë edhe politike. Unë më herët i jam ankuar regjisorëve të ndryshëm për insistim kaq shumë në një kohë të imgjinuar shumë pranë sonës, ndërkohë që diçka nga koha e autorit duan ta sjellin e pastaj me ca ndrojtje vejnë o shumë largë o shumë afër o shumë në mes. Duke ndjekur të njëjtën rrjedhë disi familjare shijesh.  Më duhet ta pranoj se kjo qasje regjisoriale është e kohës sonë tashmë. Bollëku i saj, energjia e saj, freskia e saj janë dëfryes e simpatindjellës, por indiferenca e saj për marrëdhënien me spektatorin individual, për emocionin, për reflektimin na çojnë drejt referencash të spektaklit, që pastaj na duhet t’ja gjejmë një tjetër bosht referencial.
Gati dy orë. Por, këngë  e valle. A ngopet njeriu me këngë e valle?