Vasi e Aliçkaj, një fletrrufe për “Ndërkombëtarët”

Ndërkombëtarët. Kjo gjerësi njerëzish që janë të pranishëm larmishëm në realitetin tonë janë tepër shpesh edhe si organika e një përfaqësie diplomatike europiane në Shqipëri. “Përfaqësia diplomatike europiane në Shqipëri” Kështu shkruhej në derë të pronës ku ishte vendosur përfaqësia e zhvillohej e xhirohej në masë të madhe ngjarja jonë. Dhe përmblidhej tek  Ndërkombëtarët.
Organika: Shkëlqesia e tij, ambasadori. Zëvendësambasadori. Krerë e punonjës të departamenteve të ndryshme nga vende të ndryshme si Franca, Spanja, Greqia, Anglia, etj. ishin aty. Dhe e shoqja e anglezit, gjithashtu angleze. Në skajin fundor të organikës, por gjithësesi me mundësi për të prodhuar raporte e projekte, dhe me kurajo, e që ka shkruar një komedi që hap filmin është protagonisti ynë, një djalë i ri në të njëzet e pestat e sipërme. Shqipet përfaqësohen gjithashtu nga një sindikalist, spiun i dyfishtë. Kamarieri, spiuni i shpallur i shefit; një servile për të cilën na tregojnë se përdorimi i mirë i zërit është aftësia që mban të punësuar, një çupkë ca si fort lozonjare që i është dhënë shkëlqesisë së tij, por pastaj shantazhon shkëlqesinë me aferat korruptive që ka me ministrin e çojnë nëpër bashkëpronësi  fabrikash e të tjerash dhe emërohet në ambasadë diku andej, dhe ministri, kopshtari që humbi në vjedhje të rezidentëve fqinj qengjin e vetëm për djalin ushtar, e të tjerë.
Ndërkombëtarët, na paragjykojnë për injorancë të theksuar, prirje për shkelje, ngatërrim në besime fetare disi pa kuptim, primitivizëm që shpëtohet vetëm me veçim. Kriminalitet të lartë. Fatmirësisht, për politikanët tanë thuhet se janë reformatorë dhe dembelë, prej zonjës Pik. Ndërkohë që mjekët perëndimorë dijnë të shërojnë me aspirina, kundrejt vendasve që nuk ja kanë idenë hiç asaj pune.
Ndërkombëtarët? Këtu, mendoj unë, duhet pranuar se shumica e problematikave janë më së pari të natyrës së njeriut. Ky është problem edhe klasor dhe i psikikës së përgjithshme, e ca thojnë: ‘homi homnes lupust est’, e ca që thojnë, - jo se është i mirë po ka vujt shumë. (Dhe në vazhdë të këtij diskutimi do doja që nën titullin përfaqësi europiane të kishim emrin e një vendi konkret si për shembull Gritanfrasp (duke zënën në gojë fillimet e cdo nacionaliteti të përfshirë,) ose Frasptangri ose Angrifraspt. Por, jo europiane, europiane është një identitet që ne e aspirojmë fort. Ne europianë jemi vetë. Edhe stërgjyshi ka qenë europian, po ashtu kemi pas një bela.)
Por jam dakort, një komedi ngjall të pagjallin, por një komedi ama. Ku është komedia këtu? Për dramë pastaj, ne e duam kamerën te plaga e jo një katalog plagësh diplomatiko-egzistenciale, jo aq tragjike, erotike, mashkullore në rini të ngjeshur e orientim gazmor ironik e të idhët. Se kjo pakson rrugët e inovacionit.

Vetëm pak para fundit, spektatorët e shumtë  shkrythën zhurmëbërjen e përfshirjes. Publiku përballë nesh atje te komedia qesh, ne rrimë të painfektuar prej atij gëzimi. Ne jemi të gjithë në dilema social politike erotike, gjeostrategjike në fakt. Qytetërimore të mbijetesës apo qysh po i thojnë.
Por në fakt funksionimi i një institucioni ndërkombëtar nga brenda është interesant. Unë kam pasur rastin të hedh vështrime vjedhurazi, nëpër eksperiencat e mija dhe padyshim jam i gatshëm të dëshmoj se janë të përhapura këto ndodhira e qëndrime. Edhe personazhet. Dhe natyra e njerëzve që i përshtatet vendit të punës. Një rrëfim për si tentojnë të përafrohen tiparet e njerëzve prej kontekstit
​
Unë u nguta e zura vend në rradhë të tretë dhe njëfarë drite e tepërt nga ekrani ma relativizon sigurinë në përzjerje për diskutime ngjyrash e fotografie,  por gjithsesi dukej se skenat ishin prej drite të bollshme. Nuhatet qasja televizive në shkëlqimin e vërshimin e ditës në perden ku projektohet.
Një fragmetim i  rrjedhës mos me ta marrë mendja. Tre marrdhënie dashurore. Madje jo, katër. Jetë institucionale, realitet shqiptar, teatër brenda filmit në katër a pesë copëza të shpërndara me periodicitet por edhe me përkitje kuptimore me kohëzgjatje që varion pa kaluar 6 minutat (ndoshta). Por ashtu edhe nja dy reflektime të rrëfyera në monolog të protagonistit që kanë edhe një fëmijë që është ai vetë, për tu ilustruar. Një balonë fëmije ka ngecur në oborrin e ambasadën e botës së lirë si një ëndërr. Pastaj një mision bamirësie për të shpërndarë ca kukulla në jetimore, dështon. Raporti, dhe pse duhen raportuar probleme. Një dashnore. Edhe një dashuri. Pushimi pa dorëheqje. Kryelartë por të brishtë dhe disi të vetdishëm për këtë brishtësi dhe komplekset që e shoqërojnë. baleti shah me njerëz të shfrytëzueshëm.
Unë aty isha i rrethuar nga ndonjë grup personazhesh të jetës së qytetit që njiheshin e dinin që do shiheshin mes tyre e ishin rregulluar për rastin. Plot salla. Energji pozitive kulturore.

Por, kaq shumë hyrje në akt të ri. Edhe fillimi i skenës dihet që është shumë i vështirë sidomos në skenar, dhe filmi e kishte kte problem, se edhe do ti dilte skenës në fund, se do fillonte tjetri. Skicimi i personazheve i falet prezantimit të parë, për 59.4 përqind të masës së vet prandaj ata ruanin secili aspirata protagonizmi në konceptimin e rolit.

Megjithëse përmendej diku “komedi, komedi!”, ne vetëm shumë më vonë na vajti mendja tek një komedi. Megjithëse, pra pjesa fillonte me këtë komedinë e shkruar prej protagonistit, që gjithë hijeshi do të përballet me ndërkombëtarët, ne vetëm shumë vonë arrijmë shpirtin e pjesës. Të njëjtët aktorë që janë në film, janë edhe në komedinë e ekranizuar me një sallë të mbushur prej zonjash e zotërinjsh në moshë që gjithashtu përziheshin në qëndrime të autorit. Edhe ta mendosh që ishte një pantomimë me bufonë qesharakë që ishin ndërkombëtarët e vërtetë. Komedia në skenë  kishte edhe një kor që mërmëriste zë lartë shyqyre e mirnjohje për llogari të miletit të gjerë vendas.

Krenare siç është për misionin e vet, pjesa lejon që fotografia të ketë dobësi për peizazhin e brendshëm të ndërtesës së rezidencës, pastaj të apartamentit të tij, një dy tre oborre lokalore e rrugë. Fotografi brenda të cilave lëviznin personazhet tonë.
Lëvizja e pakët e kameras shto këtu edhe këtë çeltësinë e tepërt si për ta parë më mirë, filmi nuk le shumë jetë jashtë ekranit. Damari dominant por fatkeqësisht i pazëshëm i komedisë, na le nervozë. Një dozë energjie mangut është aty. Një shoqëri kaq nervoze nuk mund të joshet me të tilla tablo të qeta buzëdeti ku një oborr i vogël gatimbretëror, që mban divanin e përditshëm jo larg haremit jo fort sullnator, ka një trokolitje me teatër nën një kamera televizive.
Dakort, pjesa është e këndshme ka aktrim, ka qetësi, ka atmosferë, ka fotografi, ka të vërtetë,  Një pasqyrë e karaktereve reale dhe mendësisë që gjallon nëpër përfaqësi. por e qetë.
Ajo është një vijuese në një tentim për ndërgjegjësim që ka njohur gjithfarë kontribuesi të më mëhershme dhe e di se lufta do vazhdojë. Për më andej në këtë lëm, Eduard Said bëri "Orientalizmën" veprën që përmbledh e denoncon qëndrime të tilla në gjykime përçmuese për krijimtarinë e historinë e popujve të tjerë prej akademisë evropiane. Por, gjithsesi, ne kemi dobësinë në vete që tashmë është një tipar psikologjik. Dhe historia intelektuale e tij është vetëm njëra nga historitë.
Në këtë rrafsh ku e tentojnë autorët, Konica  na kish vënë ne si ca negjër të errët zullu që dalldiseshin buzë lumenjve me kocka nëpër duar për ta vrarë njëri tjetrin e të lëçiturin tonë protagonist, që i thoshte jo se ata po tallen.  Dhe ja si erdhën punët, ne tani kemi në përfaqësi të huaj një dramaturg të ri që jo vetëm i bën palaço që në fillim të gjithë ndërkombëtarët, janë e ku janë nëpër evropin e madh, por edhe ja qin ma të mirën e ndërkombëtareve (edhe ata na qijnë ndonjë gjë, por ne kemi edhe ma të mira natyrisht,) dhe komedia dramatike është për pushimin e tij nga puna. Filmit i mungon gëzimi për këtë situatë. Ose tërbimi.
Ai është gati vajtonjës. Kontemplativ, qysh po i thot frangu. Prandaj dhe komedia e filmit është e përmbajtur dhe e pak interesante. gjithçka është e qetë. ndodhia që ndjek shfaqja mezi ngrihet nga lumi i të paprerit realitet rutinor.
Se nje tjeter eshte kjo, por në kinema na duhet djali i ri. Vajza e hijshme. Dhe një vajzë tjetër dhe ai hyn aty.
Nga kjo frëngji na lind nevoja të përshëndetemi me aktorët Eni Shehi, Kastriot Çaushi, Adela Hoxha, Rovena Lule, Alfred Trebicka, Hervin Çuli, Karafil Shena edhe plot të tjerë, që padyshim meritojnë vëmendjen tuaj dhe përshëndetjen time.
Drita e tepërt që vjen nga ekrani kur je në rreshtin e tretë, siç e thashë, duhet të mbajë një pjesë të përgjegjësisë. E vendosur në një rezidencë pranë plazhit kjo komedi verore na gjen mu në mes të dimrit të acartë (kur u shfaq filmi ishte akoma shumë ftohtë dhe shkrimi ndenji një herë sa isha duke menduar që më mirë të lejohej heshtja e tmerrshme apo me lëshu sinjale dashamirësisht nervozuese). Ndoshta lançimi i filmit duhej bërë në verë, kur syri është mësuar me dritën dhe nuk e ka aq alarmante nevojën për të qenë jashtë. Por fatmirësisht filmi u shfaq vetëm një herë dhe tani në verë mund të tentojë sërish publikun, tematika gjithsesi meriton vëmendje sepse ajo lidhet me shumëçka për si jemi e bëhemi ne.